Page 121 - Türkiye için Milli Strateji

n TÜRK‹YE ‹Ç‹N M‹LL‹ STRATEJ‹ n

Bu geliflmeler üzerine "Bo¤azlarda ve Marmara Bölgesinde Deniz Tr a f i k
Düzenine ‹liflkin Tüzük" yürürlü¤e sokulmufltur. Bu tüzükle, di¤er konula-
r›n yan›s›ra özellikle 150 metre ve daha büyük gemilerin geçiflleri çeflitli ku-
rallara tabi k›l›nmaktad›r. Bu tüzük sonras›nda kaza oran› ortalama alt›da
bir oran›nda azalm›flt›r. 2 2
Halen Bo¤azlar'dan y›lda 30-35 milyon ton petrol tafl›nmaktad›r. Bo¤az-
lar bu hacimle transit geçifl kapasitesini zaten doldurmufl duru m d a d › r.
Rusya'n›n istedi¤i gibi Hazar ve Tengiz petrollerinin Bo¤azlardan geçmesi
y›lda 90-100 milyon tonluk petrolün tafl›nmas› demektir. Bu da güvenlik
aç›s›ndan Bo¤azlar›n 300 gün kapat›lmas›n› gere k t i r m e k t e d i r.
Rusya Türkiye'nin uygulamaya koydu¤u tüzü¤e ra¤men Kazakistan'la
27 Nisan 1996'da Kazak petrollerinin Novorossisk liman›na tafl›nmas› için
p rotokol imzalam›flt›r. Bu da bu petrolün tafl›nmas› için Bo¤azlar'›n seçildi-
¤ini göstermektedir. Bir baflka deyiflle, Rusya, petrolü Türkiye'ye ra¤men
b o ¤ a z l a rdan geçirme düflüncesindedir.
Nitekim Rusya k›sa bir süre önce Türkiye'nin uygulamaya koydu¤u ye-
ni tüzük konusunu BM Genel Kurulu'na getire rek, Türkiye üzerinde bask›
oluflturmaya çal›flmaktad›r. Rusya'n›n BM Daimi Temsilcisi Sergei Lavro v,
Bo¤azlar'dan geçiflleri düzenleyen tüzükle ilgili olarak, Genel Sekreter But-
ros Gali'ye gönderdi¤i ikinci mektupta, Türkiye'nin bafllatt›¤› uygulamayla
1936 tarihli Montreux Sözleflmesi'ni ihlal etti¤ini, geçifl yapacak gemilere
k›s›tlama koydu¤unu ve Bo¤azlar› suni nedenlerle kapatma e¤ilimi içine
g i rdi¤ini iddia etmifltir. Rusya'n›n Bo¤azlar'dan geçifl meselesini ›srarla BM
Genel Kurulu'na getirme giriflimleri, Türkiye üzerinde bask› oluflturmaya
y ö n e l i k t i r.
Öte yandan, Rusya Türkiye'nin Bo¤azlar konusunda ald›¤› tutum üzeri-
ne petrolü tafl›mak için yeni bir alternatif plan da gelifltirmifltir. Buna göre ,
N o v o rossisk'ten sonra gemiyle Karakdeniz'i geçen petrol sonra Bulgaris-
tan'›n Burgaz liman› ile Yunanistan'›n Dedea¤aç liman› aras›na döflenecek
b o ru hatt› ile Akdeniz'e indirilebilecek. Böylece Türkiye devreden ç›kar›l-
m›fl olacak. Her ne kadar bu proje Bo¤azlar'daki petrol yükünü hafifletse
de, Türkiye'nin petro l l e rden mahrum b›rak›lmas› anlam›na gelece¤i için
Türk ç›karlar›na ciddi bir tehlike oluflturu y o r.
Hangi proje uygulan›rsa uygulans›n, sonuçta hep ayn› stratejik denk-
lem ç›kmaktad›r: Rusya ve Türkiye, ciddi bir ç›kar çat›flmas› içindedirler.

110