Page 26 - เอกสารประกอบการสอน pdf

บทที่ 1 กระบวนทัศน์ของการพัฒนาอย่างยั่งยืน 15

ั่
ปรัชญาการพัฒนาอย่างยงยนในบริบทของสังคมไทย
ื
ั
ประเทศไทยในระยะที่ผ่านมาในอดีตถึงช่วงก่อนแผนพฒนาเศรษฐกิจและสังคมฉบับที่ 9
การเติบโตของประเทศมุ่งเน้นทางด้านเศรษฐกิจเป็นหลัก ท าให้เกิดความไม่สมดุลของการใช้ทุน
ั
ุ
ด้านทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมของประเทศ ซึ่งความไม่สมดุลนี้กลับกลายเป็นอปสรรคในบริบทการพฒนา
ิ
ประเทศในระยะถัดมา อาทิ การก่อมลพษ การขาดประสิทธิภาพการใช้พลังงาน การบริโภคอย่างไม่ยั่งยืน
ซึ่งต่อมาส านักงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ได้พฒนากรอบแนวคิดในการจัดท า
ั
ั
ตัวชี้วัดการพฒนาที่ยั่งยืนของไทย ได้ข้อสรุปว่า ตัวชี้วัดต้องมุ่งวัดการพฒนาทั้ง 3 มิติ ได้แก่ เศรษฐกิจ
ั
ั
สังคม และสิ่งแวดล้อม อย่างมีดุลยภาพผสมผสานเข้ากับกลไกของความยั่งยืน ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดของ
ั
คณะกรรมาธิการว่าด้วยสิ่งแวดล้อมและการพฒนาโลก ที่ค านึงถึงผลการพฒนาที่เกิดขึ้นทั้งในปัจจุบันและ
ั
ั
อนาคต การพัฒนาอย่างยั่งยืนในบริบทไทย เป็นการพฒนาที่ต้องค านึงถึงความเป็นองค์รวมของทุก ๆ ด้าน
อย่างสมดุล บนพนฐานของทรัพยากรธรรมชาติ ภูมิปัญญา และวัฒนธรรมไทย ด้วยการมีส่วนร่วมของ
ื้
ื้
ึ่
ื่
ประชาชนทุกกลุ่ม ความเอออาทรเคารพซึ่งกันและกัน เพอสามารถพงตนเองและคุณภาพชีวิตที่ดีอย่าง
ั
เท่าเทียมกัน (คณะอนุกรรมการก ากับการอนุวัตตามแผนปฏิบัติการ 21 และการพฒนาอย่างยั่งยืนร่วมกับ
สถาบันสิ่งแวดล้อมไทย)
แนวคิดการพฒนาอย่างยั่งยืนในบริบทของสังคมไทยนั้น เป็นที่รู้จักมานานแล้ว ตามแนวคิด
ั
ื้
ี
“ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยง” ซึ่งเป็นปรัชญาน าทางให้เออต่อการเปลี่ยนแปลงระบบการบริหารจัดการ
ี
ประเทศเพอน าไปสู่ความยั่งยืน ซึ่งนอกจากปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยงแล้ว ยังมีนักวิชาการหลายท่าน
ื่
ั
ุ
พยายามอธิบายแนวคิดการพฒนาอย่างยั่งยืนตามแนวคิดเชิงพทธศาสตร์ (ประยุทธ ปยุตโต, 2541)
ได้อธิบายการพฒนาอย่างยั่งยืนว่า “การพฒนาอย่างยั่งยืนมีลักษณะที่เป็นบูรณาการ (Integrated) คือ
ั
ั
ท าให้เกิดเป็นองค์รวม (Holistic) หมายความว่า องค์ประกอบทั้งหลายที่เกี่ยวข้องจะต้องมาประสานกัน
ครบองค์ และมีลักษณะอกอย่างหนึ่งคือ มีดุลยภาพ (Balance) หรือพดอกนัยหนึ่งคือ การท าให้กิจกรรม
ู
ี
ี
ของมนุษย์สอดคล้องกับกฎเกณฑ์ของธรรมชาติ”
1) การพัฒนาอย่างยั่งยืนตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
เป็นปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ทรงชี้ถึงแนวทางการด าเนินชีวิตของ
ประชาชนในทุกระดับ ไม่ว่าจะในระดับครอบครัว ชุมชน หรือรัฐ ในการปฏิบัติงานหรือบริหารพฒนา
ั
ื้
ประเทศให้ด าเนินไปในทางสายกลาง มีความพอประมาณ ตั้งอยู่บนพนฐานของความไม่ประมาท มีเหตุผล
ั
และสร้างระบบภูมิคุ้มกันต่อผลกระทบต่าง ๆ อนอาจจะเกิดขึ้นจากภายนอกและภายในอย่างรอบคอบ
ในขณะเดียวกันจะต้องเสริมสร้างพนฐานจิตใจของคนให้มีความส านึกในคุณธรรม ความซื่อสัตย์ และความ
ื้
รอบรู้ที่เหมาะสมการด าเนินชีวิต ควรใช้ความอดทน ความเพยร มีสติปัญญา พร้อมรับต่อการเปลี่ยนแปลง
ี
จากสภาพแวดล้อม และวัฒนธรรมโลกภายนอกได้เป็นอย่างดี การด ารงชีวิต และปฏิบัติตนมุ่งเน้นการ
อยู่รอดปลอดภัย และวิกฤต สร้างความมั่นคง และความยั่งยืนของการพัฒนา

ความพอเพียงจะต้องประกอบด้วย 3 คุณลักษณะ ดังนี้
- ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดีที่ไม่น้อยเกินไปและไม่มากเกินไป โดยไม่เบียดเบียน
ตนเองและผู้อน เช่น การผลิตและการบริโภคอยู่ในระดับพอประมาณ
ื่
ี
- ความมเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเกี่ยวกับระดับของความพอเพยงนั้น จะต้องเป็นไป
ี
อย่างมีเหตุผล โดยพจารณาจากเหตุปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนค านึงถึงผลที่คาดว่าจะเกิดขึ้นจากการ
ิ
กระท านั้น ๆ อย่างรอบคอบ