Page 61 - YARMUHAMMEDOV J. DORIVOR_O’SIMLIKLAR_FLORASI_VA_SISTEMATIKASI_FANIDAN

1. O‘zbekistonda Pistadoshlar oilasining nechta turkumga oid turlar
o‘sadi?

2. Linaceae oilasining O‘zbekistonda uchraydigan turkumi va
unga mansub turlar nomini ayting?
3. Gyeraniaceae oilasiga mansub turkumlarni ko‘rsating?

MAVZU: RO‘YANDOSHLAR (RUBIACEAE) VA ZAYTUNDOSHLAR
(OLEACEAE), PECHAKDOSHLAR (CONVOLVULACEAE) VA
ITUZUMDOSHLAR (SOLANACEAE) OILASI TURKUMI TURLARI

NOMEKLATURASINI TAHLILI VA O‘RGANISH QOIDALARI.

Dars maqsadi: Ro‘yandoshlar (Rubiaceae) va Zaytundoshlar (Oleaceae),

Pechakdoshlar (Convolvulaceae) va Ituzumdoshlar (Solanaceae) oilasi turkumi
turlari nomeklaturasini tahlili va o‘rganish qoidalari va ularning morfologik,
biologik shuningdek dorivorlik xususiyatlari haqidagi yangi bilim, ko‘nikma,

malakani shakillantirish.
Identiv o‘quv maqsadi:
1. Rubiaceae, Oleaceae, oilasi turlari nomeklaturasini tahlil qila oladi.

2. Ro‘yandoshlar va Zaytundoshlar oilasi vakillarini morfologik va
biologik xususiyatlarini biladi.
Kerakli jihoz va materiallar: Rubiaceae va Oleaceae, Convolvulaceae va
Solanaceae oilalari vakillari gerbariy na’munasi, rasmlar, o‘simliklar aniqlagichi,

taqdimot.
Umumiy tushuncha

Ro‘yandoshlar oilasi еr sharidagi 500 ta turkumga oid 7000 ga yaqin turni
birlashtiradi. O‘abekistonda 8 ta turkumga mansub 50 ta tur o‘sadi. Oilaning
ko‘pchilik turlari tropik hududlarda o‘sadi. Oila turlari asosan daraxt va
butalardan iborat. Barglari qarama-qarshi yoki doira bo‘lib joylashgan. Gullari

aktinomorf, ikki jinsli, mevasi ko‘sakcha yoki rezavor meva. Oila vakillari
orasida Arab kofesi (Coffea arabica), Xin daraxti (Cinchona ledgyeriana) kabi
foydali turlari bor. Janubiy Amyerikada yovvoyi holda o‘sadigan Xin daraxti

po‘stlog‘ida xinin alkoloidi bor. Bu alkoloid bezgakka qarshi eng yaxshi natija
byeruvchi dori hisoblanadi. Bu daraxt Indoneziya, Shri Lanka va Hindistonda
ekiladi. Markaziy Osiyoda ro‘yan (Rubia tinctorum) keng tarqalgan bo‘lib, uning

ildizidan alizarin bo‘yog‘i olinadi va undan yana buyrakdagi toshni parchalovchi
vosita sifatida foydalaniladi.
Zaytundoshlar oilasi vakillari daraxt va buta o‘simliklardir. Ularning

61