Page 33 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

Mineral chizig‘ining rangi - bu uning kukun holidagi rangidir. Bunda

mineral mumkin qadar mayda talqon qilinishi lozim.

Noma’dan minerallar chizig‘ining rangini aniqlashda oq notekis (g‘adir-

budur) chinni plastinkadan (glazurlanmagan oq bezak plitasi, hovancha tubining

ostki qismi, oq chinni idishning siniq parchalari va h.k.) foydalanilgani ma’qul.

Ma’danli mineral chizig‘ining rangini aniqlashda qora rangli plastinkadan, masalan,

liditdan (kvartsitning qora xili) foydalanish mumkin.
Mineral qattiq bo‘lganda plastinkada chizig‘ining rangini bilib bo‘lmaydi.

Bunda mineral bolg‘a yordamida maydalanib, hovanchada kukunga aylantiriladi.
Kukunining rangi oq fonda aniqlanadi.

Ko‘pchilik qattiq minerallar kristallardan iborat bo‘lib, bu kristallar ma’lum
geometrik shaklga ega. Qattiq minerallar hosil bo‘lish sharoitiga ko‘ra asosan 2 xil:

kristal va amorf-shaklsiz holda uchraydi. Minerallarning kristallanishini, geologiya

fanining bir qismi kristolografiya o‘rganadi.

Mineral kristallari aosan bir necha qirrali bo‘ladi. Kristall tekisligi, qirralari

va markazi kristallning simmetriya elementi deb hisoblanadi. Shuning uchun

kristallarning o‘xshashlarining simmetriya elementlari hamma kristallarda har xil va

cheklangan bo‘ladi. Bir xil simmetriyali kristallarni bir tur yoki bir singoniyaga

kiritish mumkin.

Tabiatda uchraydigan barcha mineral kristallari hosil qilgan geometrik

shakllarni simmetriya elementining murakkabligiga qarab quyidagi 7 singoniya yoki

sistemaga bo‘linadi.

Turli kristolografik shaklda kristallangan minerallardan tashqari boshqa

qirrali va shaklsiz minerallar ham uchraydi. Bunga amorf yoki kolloid-amorf, amorf-

shaklsiz minerallar kiradi.

Bu minerallar kristallarining ichki tuzilishini, ya’ni ularning strukturasini

oddiy mikroskop ostida aniqlash qiyin.

Ammo 30000-40000 marta katta qilib ko‘rsatadigan elektron mikroskoplar

vositasida minerallarning amorf kristallari o‘rganilib, ularning shakli aniqlanadi.

Amorf minerallarga asosan tomma shakllar juda xarakterli.