Page 35 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.
P. 35

Masalan: opal, xaltsedon, qaxrabo, malaxit, fosforit va boshqalar.

                         Amorf  minerallarda  zarrachalar  tartibsiz  joylashgan  bo‘lib,  ularning  fizik

                  xossalari:  nur  issiqlik  o‘tkazishi  va  bjshqalar.  Bunday  xossalarga  ega  bo‘lgan

                  minerallar  izotrop  minerallar  deyiladi.  Kristallangan  minerallarda  atomlarning

                  ma’lum  tomonga  yo‘nalgan  va  birlashgan  xillari  o‘zgarmas  birligi  xarakterlidir.

                  Minerallarning tomonlari bo‘yicha fizik xossalari o‘zgarsa ular anizotrop minerallar


                  deyiladi.
                  Savollar:


                  1. Kristall deb nimaga aytiladi?
                  2. Singoniya nima?


                  3. Qanday simmetriya jinslari bor va ularning aniqlashdagi



                                                     6–MASHG‘ULOT.

                    TOG‘ JINSLARINI HOSIL QILUVCHI MINERALLAR VA ULARNING

                                                    FIZIK XOSSALARI

                           Ishning  maqsadi.  Minerallarning  asosiy  nomlarini  aniqlash,  ularni  kelib

                  chiqishi, tuzilishi hamda tog‘ jinslarini hosil qiluvchi minerallarini o‘rganish.

                           Umumiy  ma’lumotlar.Mineral  deb,  tabiiy  sharoitda  murakkab  fizik  va

                  kimyoviy  jaraуonlar  ta’sirida  yer  qobig‘ida  paydo  bo‘lgan  bir  yoki  bir  necha

                  kimyoviy elementdan iborat tabiiy birikmaga aytiladi. Minerallar o‘ziga xos fizik

                  xususiyatlarga va kimyoviy tarkibiga ega.

                           1. Minerallarning fizik xususiyatlari xaqida qisqacha ma’lumot.

                           Minerallarning  tashqi  belgilariga  qarab  bilish  va  kimyoviy  tarkibini

                  tahminan  aniqlash  uchun  har  bir  mineralning  fizik  xususiyatlarini  bilish  zarur.

                  Mineralning fizik xususiyatiga rangi, chizig‘ining rangi, yaltiroqligi, sinishi, ulanish

                  tekisligi, qattiqligi, solishtirma og‘irligi va boshqalar kiradi.

                           1.1 Mineralning rangi.

                           Minerallarning  rangi  juda  xilma-xil,  oq  (barit),  kul  rang  (nefelin),  sariq

                  (oltingugurt), pushti (mikroklin), qizil (kinovar), yashil (xlorit), ko‘k (apatit), qora

                  (biotit) bo‘ladi, shu bilan birga rangi juda och yoki to‘q bo‘lishi mumkin. Minerallar
   30   31   32   33   34   35   36   37   38   39   40