Page 75 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

Korund — Al203. Tarkibida Al - 52,91% va O - 47,09%. Korund trigonal va

metalloidlarning kislorod va singoniyali bo‘lib, odatda kristallari to‘g‘ri tuzilgan;

ustunsimon, bochkasimon, piramidal ko‘rinishlarda uchraydi. Uning rangi ko‘kish,

sarg‘ish- kulrang, ba’zan shaffof bo‘ladi. Korundning turli rangli qimmatbaho xillari

ham uchraydi (ko‘k - sapfir va qizil - rubin). U shisha kabi yaltiraydi. Qattikligi - 9,

solishtirma og‘irligi 3,95-4,0, ulanish tekisligi yo‘q. Korund odatda glinozemga boy,

kremnezemi kam. Intruziv jinslarda sienit, anortozitlarda uchraydi hamda kontakt
metasomatik jarayonlarda ham yuzaga keladi. Ko‘proq miqdorda regional

metamorfizm natijasida yuzaga kelgan jinslarda hosil bo‘ladi.

Korund — Al203.

Gematit — Fe203. Nomi grekcha «gematikos» qonli, qon rang so‘zidan kelib

chiqqan. Tarkibida Fe — 70%, O — 30%, kam mikdorda Tі bilan Mg ishtirok etadi.

U trigonal singoniyali bo‘lib, plastinkasimon, romboedrik, ba’zan kichik

taxtachasimon kristallar holida uchraydi. Bulardan tashqari zich, yaxlit massalar

holida, varaq-varaq agregatlarga o‘xshash ko‘rinishlarda bo‘ladi. Gematitning rangi

- kulrang, qora. Uning chizig‘i olchadek qizil; shaffof, ba’zan yarim metall kabi

yaltiraydi. Gematitning qattikligi 5,5-6,0, solishtirma og‘irligi — 5,2, ancha mo‘rt

bo‘ladi. U NSІ da sekin eriydi.

Gematit asos, o‘rta va nordon intruziv jinslarda paydo bo‘ladi, ba’zan

gidrotermal jarayonlarda yuzaga keladi. Regional metamorfizm xosilasi kristallik

slanetslarda va kontaktli metamorfik jinslarda ko‘p uchraydi. Gematit temir olishda

asosiy sanoatbop xom ashyo hisoblanadi.