Page 76 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

Gematit — Fe203.

Rutil — TiO2. Nomi yunoncha «rutilus» - qizil degani. Bunda Tі — 60%, 0-

40% bo‘ladi. Rutilning temirga boy xilini - nigirin, niobiy va tantalli turi - stryuverit

deb yuritiladi. Rutilning tolasimon, qilsimon ko‘rinishidagisi - sagenit deyiladi. U

tetragonal singoniyada kristallanadi; odatda prizmasimon, ninasimon, ustunsimon

shakllarda bo‘ladi. Rutil qo‘ng‘ir, to‘q sarik, qizil va qora ranglarda uchraydi. U

olmos kabi yaltiraydi, qattikligi — 6, solishtirma og‘irligi -4,2; ancha mo‘rt mineral.

Rutil xilma-xil sharoitlarda hosil bo‘ladi. Kamdan-kam holda o‘rta va nordon

intruziv jinslarda va ular pegmatitlar hamda metamorfik jinslarda paydo bo‘ladi.

Rutil — TiO2.

Kassiterit- SnO2. YUnoncha «kassiteris» qalayi demakdir. Tarkibida Sn -

78,8%, aralashma holda Nb, Ta, Ti uchraydi. U tetragonal singoniyali. Kassiterit

kristallari keng tarqalgan. Ular mayda, ba’zan 10 sm gacha yiriklarini uchratish

mumkin. Uning rangi smolaga o‘xshash. U olmos kabi yaltiraydi. Qattiqligi 6-7,

solishtirma og‘irligi 6,8-7,0, mo‘rt mineral. Kassiterit genetik jihatdan nordon

intruziv jinslar bilan uzviy bog‘liq. Kassiterit kontakt-metasomatik sulfid konlarida