Page 81 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

Xromshpinelidlar - (Mg,Fe),(Cr,Al,Fe)202. Kimyoviy tarkibiga binoan

xromshpinelidlar kuyidagi turlarga bo‘linadi: xromit FeCr 2O 4, magnoxromit

(Mg,Fe)Cr 2O 4, alyumoxromit Fe(Cr 2Al) 2O 4 va xrompikotit (Mg,Fe)(Cr,Al) 20 4.

Ushbu turlarda Sr 2O 3 mikdori 18-62% gacha o‘zgaradi, FeO- 0-18%, MgO-6-16%,

Al 2O 5 - 33%, Fe 2O 3-2-30%. Bulardan tashqari tarkibida TiO2- 2% gacha, 1,0%

chamasi MnO va biroz vanadiy oksidi bo‘ladi. Ular kub singoniyali. Uta asosli

jinslarda xromit oktaedrik shakllarda mavjud. Donador, yirik kristalli yaxlit
agregatlar tarzida uchraydi. Rangi kora, yarim shaffof, ba’zan to‘q qizil, jigar rangli.

Xromshpinelidlarning yaltirog‘ligi metalldek, qattikligi 5,5-7,5; ulanish tekisligi
yo‘q, solishtirma og‘irligi — 4,8; tarkibida temir bo‘lgan xromshpinelidlar kuchsiz

magnit tortish xususiyatiga ega.
Xromshpinelidlar doimo o‘ta-asosli magmatik jinslarning oralarida shtok,

uyasimon, ustunsimon shaklli yirik konlar hosil qiladi. Ayrim o‘ta asos intruziv

jinslarda xromshpinelidlar platinoid guruhi minerallari bilan birga paragenetik

bog‘liqligi aniklangan. Nurash zonalarida xromshpinelidlar kimyoviy barqaror;

ammo issiq iqlimli sharoitda ular ham oksidlanadi va parchalanadi.

Xromshpinelidlar

SHpinel — MgA204. Tarkibida MgO - 28,2, Al-03 — 71,8% ni tashkil etadi.

SHpinel kub singoniyali. Odatda jinslar oralarida oktaedrik shakllarda uchratish

mumkin. Uning kristallari uncha katta bo‘lmaydi, ba’zan yirik 25 smlik donalari

uchraydi. SHpinel rangsiz, shaffof, har xil rangli qizil, pushti, yashil, ko‘k ranglilari

mavjud. U shisha kabi yaltiraydi, qattikligi — 8, solishtirma og‘irligi — 3,8.

Kislotalar ta’sir etmaydi.

SHpinellar kontakt-metasomatik jarayonlar maxsuli bo‘lib, granatlar,

piroksenlar bilan birga paragenetik uyushmalarda uchraydi. U ba’zan pegmatitlarda