Page 82 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

yuzaga keladi. SHpinelning mutlaqo shaffof va darzi yo‘q yirik kristallari

qimmatbaxo bezak toshlar sifatida ishlatib kelinmoqda.

SHpinel

Xrizoberill — BeA12O4. Uning zumrad kabi yashil turi aleksandrit deyiladi.

Xrizoberill tarkibi kuyidagicha: BeO - 19,8%, Al-0; -80,2%, aralashma sifatida

FezO 3 — 3,5-6%, ba’zan TiO 2 — 3% gacha va Cr 2O 3 - 0,4% ishtirok etadi.

Aleksandritning zumrad kabi yashil rangi xrom aralashmasiga bog‘liq. Xrizoberill

rombik singoniyali bo‘lib, kristallari qalin taxtasimon, ba’zan qisqa va uzun

ustunsimon prizmatik bo‘ladi. Xrizoberill odatda sariq rangli, yashilrok, goho

rangsiz bo‘ladi. Uning qattiqligi — 8,5; solishtirma og‘irligi 3,8; ulanish tekisligi

ba’zi tomonlari bo‘yicha mukammal. U kislotalarda erimaydi, ancha barqaror

mineral.

Xrizoberillning mineral uyumlari pegmatitlarda, kontakt-metasomatik

jarayonlarda yuzaga keladi. U slanetslar oralarida ham paydo bo‘ladi va zumrad,

dala shpatlari bilan birga uchraydi. Xrizoberillning shaffof, gӯzal rangli xillari

qimmatbaho bezak tosh sifatida ishlatilmoqda.

Xrizoberill — BeA12O4.

Kolumbit-tantalit (Fe,Mn)Nb2O5-(Fe2Mn)Ta2O5 — uzluksiz izomorf

aralashmalar qatorini hosil qiladi. Tabiatda kolumbit va tantalit alohida mineral