Page 85 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

Psilomelan -MnO-MnO2*nH2O. Kimyoviy tarkibi o‘zgaruvchan: MnO -60-

80%, H 20 - 4-6% atrofida. Rombik singoniyali, ko‘pincha konsentrik zonal

tuzilishdan oqiq shakllar yoki dendritsimon gardlari ham uchraydi. Uning rangi

qora, ba’zan ko‘ng‘ir-qora, yarim metall kabi yaltiraydi. Qattikligi 4-6, solishtirma

og‘irligi 4,4-4,7; ancha mo‘rt. Bu guruhga kiradigan minerallar ma’danlarning

oksidlanish zonalarida cho‘kish yo‘li bilan hosil bo‘ladi.

Psilomelan

Mashg‘ulotni bajarish tartibi:

1. Urganilayotgan mineral yakka kristallari va mineral agregatlarining shakllarini

aniqlash;

2. Mineralning optik xossalari (rangi, chizig‘ining rangi, shaffofligi va

yaltiroqligi)ni aniqlash.

3. Minerallarning ulanish tekisligi va sinish yuzalarini aniqlash.

4. Minerallarning qattiqligini Moos shkalasidagi etalon minerallar yordamida

aniklash.

5. Minerallarning taxminiy solishtirma og‘irligini aniqlash.

6. Minerallarning boshqa o‘ziga xos xususiyatlarini aniqlash: ta’mi,

xidi, 10 % li xlorid kislotasi bilan reaksiyaga kirishishi, magnit

tortishish xususiyati, qayishqoqligi, elastikligi va boshqalar.

Ish bo‘yicha berilgan topshiriqlar:
1. Keltirilgan misol yordamida nitratlarga va oksidlar sinfi minerallaridan gematit,

magnetit, rutil, anataz, ilmenit, shpinel, limonit, kuprit, korund, xalsedon, opal va
boshqalariga ta’rif bering, ularning fizik va boshqa xossalarini aniqlang, jadvalda

aks ettiring.