Page 182 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH

10- NGHỆ THUẬT CỦA NGUYỄN DU

QUA VỤ XỬ ÁN HOẠN THƯ

Một lòng theo chồng nài-nỉ xin đi, nhưng Từ-Hải không thuận,
Kiều đành ở lại cô-đơn với mối sầu tư khắc-khoải. Từ khi "cánh
hồng bay bổng tuyệt vời", thấm-thoắt năm tàn tháng lụn mà Kiều
thì "đã mòn con mắt phương trời đăm đăm", "đêm ngày luống
những âm-thầm" mong nhớ. Bỗng "lửa binh đâu đã ầm ầm, ngất
trời sát khí", quân thuỷ bộ của họ Từ ùn ùn "kéo đến quanh
nhà", để "vâng lệnh-chỉ rước chầu vu-quy". Bấy giờ, "trai anh-
hùng, gái thuyền-quyên" mới "cùng nhau trông mặt cả cười, dang
tay về chốn trướng mai tự tình". Rồi trong một buổi "thong-dong
vui-vầy", Từ-Hải được nghe Kiều kể lại "sự ngày hàn-vi", nhắc
tới những ân-nhân, cừu-địch lúc mình còn long-đong lận-đận.
Chàng "bất bình đùng đùng" nổi giận, truyền lệnh "tuyển tướng
nghiêm-quân", "chiếu danh tầm nã bắt về hỏi tra" xét xử.
Kiều được trao quyền trả ân báo oán. Ân-nhân được gọi đến
trước. Địch-thù thì gọi lên sau.

Đáp ân xong, cuộc báo oán bắt đầu. Thủ-phạm được xét trước
là Hoạn-Thư. Ta được chứng-kiến một phiên tòa đặc-biệt.
Cả chánh-án lẫn bị-can đều là tình-địch của nhau. Kiều khắt-khe
buộc tội Hoạn-Thư. Hoạn-thư biện-hộ cho chính mình. Lời bào-
chữa khéo đến nỗi quan tòa phải buộc lòng truyền lệnh tha ngay.
Nguyễn-Du kể lại cuộc xử án ấy như thế này:

2355- "Dưới cờ gươm tuốt nắp ra,

Chính-danh thủ-phạm tên là Hoạn-Thư.

Thoắt trông, nàng đã chào thưa:

Tiểu-thư cũng có bây giờ đến đây!

Đàn bà dễ có mấy tay,

181