Page 393 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH

Nguyễn Du là một bức tranh xã-hội có thực mà trong đó gồm
đủ mọi hạng người với những tình-cảm, tâm-lý và thái độ rất
“người” và rất thực, tức là với khối óc và con tim nhân-
loại. Truyện Kiều là tiếng kêu não lòng đứt ruột nay mới
được gióng lên, mà Nguyễn Du đem đặt tên mới cho phóng
tác này của ông là Ðoạn-Trường Tân-Thanh. Phải sống
trong cái xã-hội thối nát ấy và phải thấy cái hệ-quả của chế
độ Hán-Nho ấy áp-đặt trường-kỳ trên đất nước, Nguyễn-Du
mới có thể tiên-tri rằng:

“Bất tri tam bách dư niên hậu,

Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như?”

Trước Nguyễn-Du, Nguyễn-Trãi nhìn xã-hội xung quanh
mình đã từng tự-thán:

“Chiếc thuyền lơ-lửng bên sông,

Biết đem tâm-sự ngỏ cùng ai hay?

Chắc chi thiên-hạ đời nay,

Mà đem non-nước làm rầy chiêm-bao,

Ðã buồn về trận mưa rào,

Lại đau về nỗi ào-ào gió đông.

Mây trôi nước chảy xuôi dòng,

Chiếc thuyền hờ-hững bên sông một mình.”

Ba thế-kỷ sau Tiểu-Thanh, Nguyễn-Du khóc nàng,
khóc cho cái xã-hội của nàng. Bây giờ ông lại khóc cho Kiều,

392