Page 388 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH

Một là vãi lấy của này, hai là vãi trao cho Bạc-bà tùy
nghi, ba là Bạc-bà lại dùng cái thói “quen lối đi về dầu
hương” mà tặng lại cho vãi để mua lấy uy-tín cảm-tình hầu
làm cái mặt nạ che giấu vết nhơ. Thật là khó hiểu! Mà sao
vãi lại đi nói thật hết cho mụ? Gửi Kiều đi thì cứ gửi sao lại
kể xấu nàng ra, đâu còn là nhân-nghĩa!

Ðúng là cái sơ-hở của Nguyễn-Du, nhưng chính chỗ
sơ-hở này làm ta thắc-mắc, tác-giả để cho người đọc suy-
đoán, đây là hư-tả. Người đọc sẽ có cảm-tưởng xã-hội này
nó như thế đấy! Xã-hội ngày nay cũng không thiếu gì những
trạng-huống như vậy, huống chi là ngày xưa cách đây mấy
thế-kỷ!

Cấu-trúc các nhân-vật rất thiết-thực như thế để lột hết
bộ mặt thật của xã-hội đương-thời, phải chăng tác-giả muốn
gào lên tiếng “tân-thanh” để mong chỉnh-đốn hay ít ra cũng
nói lên mối quan-tâm đau lòng của mình?

Như vậy nói rằng Nguyễn-Du là một nhà cải-cách xã-hội,
thiết-tưởng chẳng phải là quá đáng.

387