Page 392 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH

ngợi, thiển-nghĩ đó là tình-trạng của một xã hội thực sự mà
Nguyễn Du đã đưa vào Ðoạn-Trường Tân-Thanh.

Mỗi nhân vật trong Truyện Kiều đều là nhân vật sống động
trong xã-hội: Sở Khanh tượng-trưng cho hạng trí-thức đê-
tiện bất nghĩa, vô lương; Thúc-sinh biểu-tượng của những
công-tử nhà giàu, có học, phóng-đãng lại hèn nhát vô trách-
nhiệm; Mã giám-sinh đại-biểu cho phường vô lại, có chữ mà
không có nghĩa; Tú-bà, Bạc-bà là hiện-thân của cặn bã xã-
hội, là những mụ chủ “lầu xanh” trơ-trẽn, độc-ác; và Giác-
Duyên tiêu-biểu cho những nhà tu-hành vẫn còn phần nào
ích-kỷ, phù thịnh, và chưa đủ từ-bi tế-độ. Có những kẻ được
làm “phụ mẫu chi dân” mà hách-dịch “ba phải” như nhân-
vật quan huyện Lâm-Truy xét-xử theo tư-tình chẳng cần
luật-pháp, và xảo-trá bê-tha như tổng-đốc đại-thần Hồ Tôn-
Hiến. Ngoài ra, còn có hạng người dựa vào quyền-thế để tự
ý cho mình cái quyền bắt-bớ và xét-xử người khác chỉ vì tư-
thù như Hoạn-Thư và ngay cả Thuý Kiều. Nàng Kiều này
cũng nhỏ-nhen tư-thù, bất công. Nàng cũng như nhà họ Hoạn
ỷ quyền cậy thế mà xử người không phân-minh, theo lý của
kẻ mạnh. Nàng cũng nhu-nhược yếu-đuối, cũng vì lợi-ích
riêng tư mà vô tình giết chồng. Nhưng đó là những nét rất
“người”, bởi đã “làm người có thân” thì còn chấp ngã, còn
nhiều hệ-luỵ, khó mà tránh khỏi, do đó mới phải trau-giồi và
tích-luỹ thiện-tâm.

Tất cả những điều trên đã tạo nên xã hội thời Nguyễn Du,
một xã-hội bất công, vô kỷ-cương, vô luật-pháp, mạnh được
yếu thua, và đầy-dẫy những cặn bã thối nát. Nói chung, xã
hội thời Nguyễn Du là một xã-hội mà nhân-vị và nhân-quyền
của người dân bị chà đạp và bị tước đoạt đến tận cùng.

Chính vì thế mà Nguyễn Du, với ngòi bút “Tả Thanh-Thiên”
(viết lên trời xanh) của kẻ sĩ, đã lên tiếng đòi canh-tân xã-
hội để đem lại công-lý, nhân-vị, và nhân- quyền cho người
dân nói chung và cho phụ-nữ nói riêng. Truyện Kiều của
391