Page 290 - Tiếng Việt Tuyệt Vời

Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh

thì rõ khác nhau một trời một vực. Cũng là nợ tang-bồng
đấy, song ở trên là "quyết trả cho xong", ở dưới là "trang
trắng vỗ tay reo"; "quyết trả" âm-vận vừa khó đọc lại vừa
rắn-rỏi với hai dấu sắc, hỏi; "trang trắng" dễ đọc mà êm-ái
nhẹ-nhàng. Đến như "cho xong" thì hơi gió của các phụ-âm
"ch” và “x" rít lên nghe thấy ớn lạnh sắc bén, quyết-liệt dứt-
khoát, khác hẳn với "vỗ tay reo" có phụ-âm t và r đẩy-đưa,
rung đầu lưỡi, rộn-ràng, ròn-rã, toát ra niềm vui.

Câu văn có nhịp điệu thì hơi văn lướt đi tự-do thanh-thoát,
không bị hụt hơi, đứt quãng. Cho nên thường có những từ
đệm thêm hợp lại thành tiếng ghép. Những tiếng đệm này
có khi là thổ-ngữ đồng-nghĩa thuộc một địa-phương khác
làm cho hơi văn đi không bị khựng lại. Khi nói: dọn-dẹp
đường-sá, bận rộn bếp-núc, nghỉ-ngơi cho thư-giãn tinh-
thần, không nên đánh-đập tàn-nhẫn nghe không cụt-ngủn
như khi nói: dọn-dẹp đường, bận rộn bếp, nghỉ cho thư-
giãn, không nên đánh tàn-nhẫn.

Đây chính là một nét đặc-thù trong khả-năng sáng-tạo từ-
ngữ như đã nói ở đoạn 4. Khả-năng này lợi-dụng tính nhạc,
phối-trí thanh và nhịp điệu. Chính những tiếng đệm đồng
nghĩa ấy khoác thêm cho từ một nghĩa tổng-quát hơn là
tiếng đơn nguyên-thủy, vì bếp-núc, đường-sá... không phải
chỉ danh cái bếp, con đường mà chỉ chung công-việc, quang-
cảnh, tất cả những gì liên-quan đến bếp hay nói chung về
phương-tiện giao-thông trên bộ.

Cũng có khi những tiếng đệm này tự nó thực vô-nghĩa song
với âm và dấu của nó khiến cho tiếng ghép điều-chỉnh được
giọng trầm bổng và kéo dài thêm dư-âm cho hơi văn không
bị gián-đoạn "châng-hẩng". Hòn đá rơi xuống đất không nảy

289