Page 291 - Tiếng Việt Tuyệt Vời

Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh

lên, tiếng rơi nặng-nề cộc-lốc. Quả bóng va vào tường còn
dội bật ra, tiếng động còn âm-hưởng. "Ngoan-ngoãn, muộn-
màng, nói-năng, hỏi-han, dữ-dằn, nhọc-nhằn, vội-vàng, làm-
lụng, sẵn-sàng, sớm-sủa v.v...", những từ đệm đứng sau
trong mỗi tiếng ghép trên đây chính là tạo ra âm-hưởng cho
lời, khiến lời thành nhịp-nhàng, êm-ái.

Chính những tiếng đệm này tạo thêm từ mới. Có lẽ phiên-
âm từ tiếng Anh "bad" nghĩa là xấu, tồi-tệ, chúng ta quen
nói "bết" lắm, rồi dần-dà trong câu dài để cho có âm-hưởng,
một từ đệm được thêm vào thành "bết-bát". Cũng là
"quanh" để chỉ danh một phạm-vi gần đâu đây, không xa
lắm, gần hơn thì "quanh-quẩn", xa hơn thì "quanh-quất" như
ta quen nói: "tối ngày quanh-quẩn xó nhà", hoặc như khi
Vương Quan giới thiệu về chàng Kim trong truyện Kiều:
“Nguyên người quanh-quất đâu xa,
Họ Kim tên Trọng vốn nhà trâm-anh”
Nếu "quanh" có ý nghĩa là đường uốn khúc, lượn vòng, để
chỉ lời nói không vào đề, ta bảo người ấy nói "quanh-co
vòng-vo", ấy cũng là thói quen của kẻ "giấu quanh" như
Thúc-Sinh giấu vợ việc "chút nghĩa đèo bòng" với Thúy Kiều,
để cho Hoạn-Thư vợ chàng phải nghiến răng chau mày:
“Lại còn bưng bí giấu quanh,
Làm chi những thói trẻ ranh nực cười.”
Để chỉ lời nói không ngay thẳng, ta nói người ấy "quanh-
quéo". Những tiếng "quẩn, quất, quéo" tự nó vô-nghĩa song
chêm vào cho lời không cụt-ngủn, điệu không hụt hơi.

Ở đây cũng nên mở thêm dấu ngoặc: Hai tiếng loanh-quanh,
luẩn-quẩn kết-hợp thành từ quanh-quẩn, do đó được tách ra

290