Page 434 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)

434  Ñòa chí Quaûng Yeân

Nghề đan lờ ở Hưng Học được hình thành từ thế kỷ XV, Tổ nghề là cụ Đặng Húy Đôn,
người vùng Thanh Hà di cư về Hà Nam sinh sống và mang nghề đan lờ đến vùng đất này.
Trong một thời gian dài, nghề đan lờ không được chú trọng phát triển, cho đến đời thứ
9 mới được khôi phục. Trước đây, nghề đan lờ tồn tại theo kiểu cha truyền con nối, sau
này do nhu cầu sử dụng ngư cụ của nhân dân trong vùng ngày một lớn, nghề đan lờ được
phát triển sang các dòng họ khác trong làng.

Để làm lờ, người dân lựa chọn những cây nứa có gióng dài, đều, nở ngọn, như vậy khi
đan sẽ không bị gãy. Khi đan, người thợ tiến hành chẻ nứa, tùy loại lờ mà vót nhẵn phía
trong lòng hay chỉ róc bỏ mấu, lờ nhỏ phải vót nhẵn, lờ to không nhất thiết phải vót.
Cật nứa rất quan trọng với lờ và là một trong những yếu tố để lừa cá. Để làm được một
chiếc lờ hoàn chỉnh, người thợ làm từng bộ phận rồi ghép chúng lại với nhau. Trung
bình một ngày người thợ có thể làm được khoảng 10 lờ song, 15 - 20 lờ bống và lờ cua.
Chất lượng của lờ được quyết định bởi 2 yếu tố: nhân công và thời tiết. Lờ được sản
xuất tại những gia đình làm nghề lâu đời hoặc những người có thâm niên trong nghề
sẽ có chất lượng tốt và giá cao hơn so với lờ được làm bởi những người mới học nghề. Về
thời tiết, nếu trời nắng, khô, lờ sẽ bóng, đẹp, ngược lại nếu thời tiết ẩm, mưa nhiều, lờ
sẽ xấu và mốc.

Mức độ tiêu thụ của lờ có tính thời vụ. Từ tháng 02 - 3 là mùa đánh bắt cá và cũng là
thời gian lờ được bán ra nhiều nhất, từ tháng 11 - 12 mức độ tiêu thụ của lờ giảm. Thị
trường tiêu thụ lờ không chỉ trong địa bàn tỉnh mà còn vươn rộng ra một số tỉnh, thành
khác như: Hải Phòng, Thái Bình, Hà Nam...

Giọng là một công cụ được người dân đeo bên người để đựng cá, tôm, cua, ốc... Trong
thời gian đầu, nghề đan giọng phục vụ cho hoạt động đánh bắt của người dân trong
vùng, sau đó lan rộng ra nhiều vùng khác. Hiện nay, các dụng cụ chứa đựng thủy hải
sản dần thay thế giọng truyền thống, nghề làm giọng dần bị mai một. Trên địa bàn
phường Nam Hòa hiện chỉ còn 1 gia đình chuyên làm nghề này.

Nghề đan lờ, đó, đăng, giọng và thuyền nan là nghề thủ công truyền thống ai cũng
có thể tham gia, do đó nghề luôn có tính ổn định với các sản phẩm có tính thẩm mỹ cao.
Nhiều sản phẩm của làng Hưng Học được mang trưng bày, triển lãm ở nhiều nơi, trong
đó có Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam.

Ngày 17/11/2014, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh ban hành Quyết định số
2687/QĐ-UBND công nhận làng nghề đan ngư cụ Hưng Học là làng nghề truyền thống.
Cũng trong năm 2014, làng nghề đan ngư cụ Hưng Học được Ủy ban nhân dân tỉnh
Quảng Ninh công nhận là một trong 11 điểm du lịch của thị xã Quảng Yên.

Để gìn giữ và phát huy giá trị làng nghề, Ủy ban nhân dân thị xã Quảng Yên xây
dựng Đề án bảo tồn, phát triển nghề và làng nghề truyền thống thị xã Quảng Yên giai
đoạn 2020 - 2025, trong đó có bảo tồn, phát triển làng nghề Hưng Học; Ủy ban nhân dân
phường Nam Hòa đầu tư xây dựng một số công trình hạ tầng phục vụ sản xuất tại một
số điểm hoạt động nghề và làng nghề, quy hoạch khu giới thiệu sản phẩm, bãi đỗ xe để
phát triển du lịch làng nghề, đồng thời xây dựng sản phẩm thuyền nan của hộ gia đình