Page 673 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)

Phaàn V: Vaên hoùa - Xaõ hoäi  673

Ở Quảng Yên, những dấu ấn đầu tiên của Phật giáo cũng xuất hiện trong thời kỳ
phát triển cực thịnh dưới thời Lý, Trần với sự ra đời của các ngôi chùa như: Đống Phúc
(xây dựng thế kỷ XI dưới thời Lý ), Sùng Đức, Vạn Triều (xây dựng từ thế kỷ XIII
(1)
dưới thời Trần). Đến cuối thời kỳ Nhà Trần, Phật giáo dần suy yếu và không còn vị
thế lớn như trước đó. Sang thời Lê sơ, tuy Nho giáo được đẩy lên vị thế độc tôn nhưng
Phật giáo vẫn tiếp tục phát triển và ăn sâu vào nếp sống sinh hoạt của người dân tại
các làng quê. Đến thế kỷ XVI, sự phát triển kinh tế và cởi mở về mặt tư tưởng của Nhà
Mạc đã mở ra một giai đoạn mới để Phật giáo có điều kiện phục hưng. Trong bối cảnh
chung đó, Phật giáo tại Quảng Yên cũng có sự mở rộng phát triển với sự ra đời của
các ngôi chùa như: chùa Yên Đông, chùa Lái, chùa La... Từ thế kỷ XVII - XIX, một số
ngôi chùa trên địa bàn Quảng Yên tiếp tục được xây dựng, tu sửa nhờ tiền công đức,
cúng hậu của người dân. Điều này được thấy rõ trong các bia hậu tại nhiều ngôi chùa
ở Quảng Yên.

Phần lớn, các chùa ở Quảng Yên đều theo Phật giáo Tịnh độ, đây là một tông phái
rất phổ biến, được nhiều người chọn để tu tập. Họ thường đến chùa vào mùng Một và
ngày rằm để dâng hương lễ Phật, giữ ngũ giới (không sát sinh, không trộm cắp, không
tà dâm, không nói dối, không uống rượu), làm những việc thiện để tích đức cho bản thân
mình và người thân, đọc kinh A Di Đà. Những việc làm đó sẽ giúp họ sống an lạc, hạnh
phúc và vãng sinh thế giới cực lạc sau khi chết.

Trong thế kỷ XX, nhiều ngôi chùa ở Yên Hưng trở thành địa điểm hoạt động bí mật
của các lực lượng cách mạng, nơi nuôi dưỡng, che giấu cán bộ, đảng viên, nơi tập kết
lương thực, đạn dược, cũng là nơi tổ chức huấn luyện du kích, dân quân tự vệ, góp phần
vào thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945, kháng chiến chống thực dân Pháp
xâm lược (1946 - 1954) và chống Mỹ, cứu nước (1954 - 1975). Nhiều tăng ni, phật tử
tích cực hoạt động cách mạng, trong đó có: sư cụ Lộc - trụ trì chùa Yên Đông (phường
Yên Hải), sư cụ Lưu và sư cụ Bùi Tiến Đăng ở chùa Lái (xã Liên Vị)... hay như sư Thích
Quang Tâm - trụ trì chùa Vãng (phường Cộng Hòa) đã hy sinh anh dũng khi tham gia
kháng chiến, hiện đang được thờ tại nhà thờ Tổ của chùa .
(2)
Năm 1981, Giáo hội Phật giáo Việt Nam được thành lập để thống nhất lực lượng tăng
ni, phật tử trong cả nước. Tại các đơn vị hành chính cấp địa phương thành lập tổ chức
Giáo hội Phật giáo Việt Nam, trong đó có Giáo hội Phật giáo Việt Nam huyện Yên Hưng.
Giáo hội Phật giáo Việt Nam huyện Yên Hưng đặt trụ sở tại chùa Đống Phúc, xã Yên
Giang (nay là phường Yên Giang). Năm 2011, thị xã Quảng Yên được thành lập trên cơ sở
toàn bộ diện tích và dân cư của huyện Yên Hưng. Giáo hội Phật giáo Việt Nam huyện
Yên Hưng đổi tên thành Giáo hội Phật giáo Việt Nam thị xã Quảng Yên. Năm 2021,

(1) Về thời điểm xây dựng chùa Đống Phúc, có 2 nguồn thông tin khác nhau. Theo sách Văn hóa Yên
Hưng - Di tích, thần tích, sắc phong, văn bia, câu đối, đại tự của tác giả Lê Đồng Sơn (Chủ biên), xuất
bản năm 2012, trang 368 nêu: chùa được xây dựng vào khoảng thế kỷ XVI; trong khi đó sách Lịch
sử Đảng bộ phường Yên Giang (1930 - 2020), xuất bản năm 2020, trang 17 đề cập: chùa Đống Phúc
được xây dựng vào cuối thế kỷ XI dưới thời Lý.
(2) Xem Ban Chấp hành Đảng bộ phường Cộng Hòa: Lịch sử Đảng bộ phường Cộng Hòa (1930 - 2020),
sđd, tr.15.