Page 98 - cea5e377cf074960b98d88a2154294d3_1_tmp

Lê Đình Cai * CHIẾN TRANH QUỐC CỘNG TẠI VIỆT NAM 1954-1975

Lalouette cho là Việt Nam mất cơ hội hòa bình, vì chỉ có ông Diệm
mới đủ nghị lực giữ độc lập và thực hiện hòa bình. Maneli liền
đánh điện cho Ba Lan, đồng thời gửi một bản sao cho chính phủ
Hà Nội và đại sứ Nga ở Hà Nội."
Nghiên cứu về lý do khiến Hà Nội và Sài Gòn đồng ý gặp gỡ
nhau để đi đến một thỏa hiệp chung người hai miền Nam Bắc,
chúng ta có thể tóm lược được những lý do chính yếu như sau:
Về phiá chính quyền miền Nam:
- Tình hình căng thẳng về chính trị ngày càng quyết liệt giữa
chính quyền Diệm và phe đối lập, nhất là Phật Giáo, khiến cả hai
ông Diệm-Nhu phải đi đến quyết định thỏa hiệp với cộng sản Hà
Nội để hoặc là dùng cộng sản như là một phụ lực tiêu diệt đối lập,
hoặc dùng cộng sản như là một mối đe dọa để làm áp lực đoàn kết
đối lập.
- Áp lực chính trị và quân sự ngày càng mạnh của Việt Cộng
khiến hai ông Diệm Nhu thấy yếu tố thắng lợi nằm về phiá họ nên
phải tự tìm lối thoát bằng cách bắt liên lạc để điều đình.
- Mối bang giao giữa Mỹ và chính quyền Diệm ngày càng căng
thẳng nhất là sau vụ thảm bại Ấp Bắc (2-1-63). Ông Đỗ Mậu có
trích đăng một lá thư của ông Võ Như Nguyện, nguyên văn lá thư
có đoạn như sau: "Tháng 9 hay tháng 10 năm 1963, cụ Ngô về Huế
cho gọi tôi lúc 4 giờ chiều. Hai cụ cháu ngồi tâm sự với nhau cho
đến 10 giờ tối... Cụ lại nói rằng đang bị khó dễ với Mỹ... Vả lại tôi
nói với chú Nhu có ý, dù hai miền Quốc-Cộng tranh chấp nhau
nhưng là đều máu mủ ruột thịt, phải có biện pháp anh em giải
quyết lấy chiến tranh, đỡ tốn hao sinh mạng, tài sản. Bên nào kéo
dài chung qui sẽ bị lệ thuộc vào một cường quốc và đất nước sẽ
chia rẽ vì các cường quốc đều có ý định chia rẽ cả." (107).
- Bản chất kiêu ngạo và chủ quan của ông Nhu đã ngăn ông
hòa giải với phe chống đối, và phe chống đối nay ở trong thế một
mất một còn với chế độ. Điều này dẫn tới quyết định phiêu lưu của
ông Nhu bằng cách thỏa hiệp với Hà Nội để tìm sinh lộ cho gia
đình họ Ngô và bản thân của ông.
Về phiá cộng sản Hà Nội:
- Theo Mieczyslaw Maneli (đại diện Ba Lan trong Ủy hội Quốc
tế), Hà Nội muốn điều đình vì Bắc Việt bị hạn hán mất mùa nên rất
cần gạo tiếp tế của miền Nam (đổi than lấy gạo), và ý kiến của đại

97