Page 35 - TriÕt häc gi¸o dôc hiÖn ®¹i

Ch­¬ng I: phong trµo yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng... 37

chiÕm §«ng TriÒu, ph¸t xÝt NhËt ¸p dông chÝnh s¸ch võa lõa phØnh, mua chuéc, võa
ra søc v¬ vÐt, bãc lét vµ khñng bè nh©n d©n trong huyÖn, mét mÆt chóng dïng bän
tay ch©n trong §¶ng §¹i ViÖt ®i tuyªn truyÒn Çm Ü trong nh©n d©n vÒ thuyÕt §¹i
§«ng ¸, ®ång v¨n, ®ång chñng... nh»m l«i kÐo thanh niªn vµ c¸c tÇng líp trªn theo
chóng. MÆt kh¸c, chóng t¨ng c­êng v¬ vÐt, bãc lét vµ th¼ng tay ®µn ¸p nh©n d©n.
Chóng tiÕp tôc Ðp buéc n«ng d©n nhæ lóa trång ®ay, trång thÇu dÇu vµ t¨ng c¸c

kho¶n thu thuÕ thãc t¹ vµ c¸c kho¶n tiÒn kh¸c. §èi víi khu vùc má M¹o Khª, chóng
®øng ra gi¸m s¸t viÖc khai th¸c vµ cho phÐp bän t­ s¶n NhËt hïn vèn cïng c¸c chñ
má ng­êi Ph¸p khai th¸c ®Ó bßn rót søc lao ®éng cña c«ng nh©n vµ v¬ vÐt than ®Ó
phôc vô cho chiÕn tranh.
Bªn c¹nh c¸c chÝnh s¸ch tµn b¹o cña ph¸t xÝt NhËt, bän thæ phØ cã ®¹i b¶n doanh
ë vïng nói ChÝ Linh - §«ng TriÒu cËy thÕ ®«ng, nhiÒu vò khÝ, cïng c¸c tªn t­íng gian
¸c ®· næi lªn c­íp bãc ngµy mét gay g¾t. Do sù suy yÕu cña chÝnh quyÒn ph¸t xÝt NhËt -
Ph¸p ë vïng §«ng B¾c, l¹i ®­îc sù chØ ®¹o cña bän ®Æc vô T­ëng Giíi Th¹ch ë bªn kia
biªn giíi, bän thæ phØ ®· béc lé râ ý ®å chÝnh trÞ cña chóng. Chóng tù nhËn lµ "Duyªn
viªn tù vÖ ®oµn", gióp ViÖt Nam ®¸nh NhËt giµnh ®éc lËp. Chóng tæ chøc trÊn gi÷ c¸c

ng¶ ®­êng giao th«ng vµ c«ng khai c­íp ph¸ gi÷a ban ngµy. ThËm chÝ, chóng cßn huy
®éng lùc l­îng bao v©y ®ån b¶o an vµ huyÖn ®­êng §«ng TriÒu ®Ó g©y ¸p lùc cho viÖc
c­íp giËt.
Tõ chÝnh s¸ch v¬ vÐt, bãc lét hÕt søc d· man, tµn b¹o cña bän ph¸t xÝt NhËt - Ph¸p
vµ tay sai, cïng víi sù c­íp bãc, quÊy rèi cña c¸c phe ph¸i ph¶n c¸ch m¹ng vµ bän thæ
phØ ®· dÉn ®Õn n¹n ®ãi khñng khiÕp n¨m 1945, ®e däa ®Õn tÝnh m¹ng cña tÊt c¶ c¸c
tÇng líp nh©n d©n lao ®éng §«ng TriÒu. N«ng d©n vµ thî má, hÇu hÕt cßn mï ch÷, cuéc
sèng cña hä ®ang ë møc khèn cïng vµ bÞ ®e däa tõ mäi phÝa. N«ng d©n sèng nhê ruéng
th× ruéng Ýt hoÆc kh«ng cã ruéng ph¶i ®i cµy thuª, cÊy thuª nh­ng l¹i bÞ ph¸t xÝt NhËt
b¾t ph¸ lóa trång ®ay, trång thÇu dÇu cho chóng; vµo rõng kiÕm cñi b¸n, ®µo cñ mµi, cñ
n©u ¨n th× bÞ n¹n thæ phØ hoµnh hµnh. C«ng nh©n vµo lß ®éi than th× bÞ chñ cÊm ®o¸n,
nhiÒu lß than ®ãng cöa. Trong khi mäi con ®­êng kiÕm sèng ®ang bÞ bÕ t¾c th× n¹n v¬
vÐt, bãc lét cña ph¸t xÝt NhËt v« cïng tµn b¹o. Chóng lôc so¸t tõng nhµ, thÊy lóa g¹o lµ

thu hÕt. Trªn c¸c ®­êng phè, trong chî, b·i than, bÕn c¶ng ®©u ®©u còng thÊy x¸c ng­êi
chÕt ®ãi. ë M¹o Khª, sè ng­êi chÕt ®ãi lªn ®Õn trªn 800 ng­êi, chiÕm 20% d©n sè. ë phè
§«ng TriÒu, sè ng­êi chÕt ®ãi còng trªn 100 ng­êi, nh­ng phÇn nhiÒu lµ ng­êi ë n¬i
kh¸c ®Õn xin ¨n, v.v..
Tr­íc th¶m c¶nh trªn, nh©n d©n §«ng TriÒu cµng thªm s«i sôc c¨m thï qu©n c­íp
n­íc vµ bÌ lò b¸n n­íc. Hä s½n sµng vïng lªn ®Êu tranh d­íi ngän cê cña §¶ng, cña
MÆt trËn ViÖt Minh ®Ó cøu n­íc, cøu m×nh. C¸c tæ chøc c¸ch m¹ng ®· ®Èy phong trµo
lªn mét b­íc míi. ë M¹o Khª, d­íi sù chØ ®¹o cña ®ång chÝ NguyÔn V¨n §µi, mét
®¶ng viªn céng s¶n míi ra tï, ho¹t ®éng cña C«ng héi ®á, cña nhãm ®èi t­îng ®¶ng vµ
cña c¸c tiÓu tæ ViÖt Minh míi ®­îc tæ chøc diÔn ra m¹nh mÏ h¬n, ®· th©m nhËp s©u

vµo phong trµo quÇn chóng, ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc trong c«ng
nh©n, n«ng d©n xung quanh khu vùc má vµ c¶ c¸c binh sÜ. Nhê ®ã, ®· më réng ®­îc
c¸c ®oµn thÓ Cøu quèc ë má vµ mét sè lµng, x· xung quanh khu má vµ c¶ mét sè lµng
x· thuéc huyÖn Kinh M«n.