Page 32 - 27.9 Sách trai Cầu Vồng Yên thế
P. 32
nghĩa quân và tướng lĩnh Đề Hả trịnh trọng tuyên bố cuộc khởi nghĩa vũ trang
của nghĩa quân Yên Thế chống thực dân Pháp xâm lược, kể từ nay chính thức
bắt đầu.
2. Hà Thị Nhẩy (vợ cả Đề Nắm): Em gái ông Đốc Hậu, sinh được một con
trai là Lương Văn Lộc. Bà tham gia nghĩa quân và là người liên hệ bắt mối với 3
cánh quân về với cuộc khởi nghĩa Yên Thế, liên hệ với Lưu Kỳ (Lục Ngạn) giúp
đỡ nhiều vũ khí. Bà và 6 nghĩa binh đã hy sinh trong một cuộc chiến đấu với
giặc ở Lập Chí, được dân ở đó lập miếu thờ (Miếu Bẩy Nghĩa sĩ).
3. Bà Cậy (vợ ba Đề Nắm) con ông Cai Khanh ở làng Cao Thượng, khi
nghe tin chồng chết, bà đã cắt tóc ngắn, mặc giả trai, tham gia chiến đấu để trả
thù cho chồng.
4. Dương Phùng Xuân (Đề Thị) gốc ở làng Dương Lâm, lên ở làng Thị,
ông tham gia nghĩa quân ngay từ đầu, phụ trách binh lương và trị an, đã bắt giữ
và trừng trị một số tên do thám. Ông xây dựng căn cứ ở làng Thị, và có công
trong trận Luộc Hạ, Hố Chuối, về già ông mất tại làng.
5. Hà Văn Đoài (Đốc Hậu) quê gốc ở Thanh Hoá đến ở làng Đanh, tham
gia nghĩa quân từ đầu, có em gái là bà Nhẩy lấy ông Đề Nắm, sau Pháp đã lừa
bắt vợ con ông và đưa tin: Nếu ông không hàng thì sẽ giết vợ con. Khi ông ra
hàng chúng đã bắt đi tù ở Thái Nguyên, khi nổ ra cuộc khởi nghĩa của Đội Cấn
ông đã đi theo và hy sinh ở vùng Hùng Sơn, Vĩnh Phúc.
6. Lương Văn Lục (Lãnh Lục): Người làng Hả, tham gia nghĩa quân từ
đầu, khi ông Đề Nắm đem quân đi chiến đấu, ông chịu trách nhiệm cai quản
công việc ở nhà, đã tham gia nhiều trận đánh, khi nghĩa quân thất bại ông vác
súng về nhà và chết già ở làng.
7. Tạ Văn Tâm: Người làng Thế Lộc (làng Hả), Tân Trung, tham gia nghĩa
quân Đề Thám, ra hàng năm 1909.
8. Hà Văn Hậu ( Quản Hậu): Người làng Thế Lộc( làng Hả), Tân Trung,
là thủ hạ lâu năm nhất của Đề Thám, ông từng tham gia nhóm quân của Lý Thu
đánh Pháp các trận ngày 11/2/1909. Ông gắn bó với Đề Thám từ lâu, đóng đồn ở
Đồng Mơ, nơi có lò nấu rượu lớn ở Phồn Xương.
9. Lương Văn Lộc (Khán Lộc): Người làng Thế Lộc (làng Hả), Tân Trung,
con trai của Lương Văn Nắm tham gia nghĩa quân với Đề Thám khi Đề Nắm
32
