Page 33 - 27.9 Sách trai Cầu Vồng Yên thế
P. 33
chết, ông đóng quân trên các căn cứ cũ của Đề Nắm ở Khám Nghè, chợ Gồ
được gọi là đồn Đề Nắm. “Sự có mặt của Khán Lộc trong đội quân Đề Thám là
điều nguy hiểm” đối với quân Pháp.
10. Trần Văn Vĩ: Người làng Thế Lộc bị kết án 5 năm tù vì tội theo nghĩa
quân Đề Thám.
2- XÃ NGỌC CHÂU
11. Hoàng Hoa Thám (tức Trương Văn Thám, Đề Thám) quê gốc Tiên Lữ
tỉnh Hưng Yên, sau khi cả cha là Trương Văn Thận và mẹ Lương Thị Minh hy
sinh trong cuộc khởi nghĩa chống triều đình nhà Nguyễn, Hoàng Hoa Thám phải
lánh vào Thanh Hóa; rồi lại trở ra sống ở làng Trũng Ngọc Châu, Yên Thế. Lúc
nhỏ Thám đi ở cho Bá Phức - Chánh tổng người làng Trũng. Năm 18 tuổi Hoàng
Hoa Thám tham gia Khởi nghĩa Cai Vàng. Sau khi Cai Vàng mất, khởi nghĩa
Cai Vàng thoái trào, Hoàng Hoa Thám đầu quân cho khởi nghĩa Giáp Văn Trận
còn gọi là Đại Trận, xã Ngọc Lý. Sau cuộc chiến đấu chống quân triều đình
1874 Hoàng Hoa Thám cùng các tướng lĩnh Đốc Bình, Lãnh Mai, Chánh Kỷ,
Đốc Cự, Đốc Bể, Đốc Lẫm, Đốc Ẩm,… về Ngọc Châu củng cố và phát triển lực
lượng tiếp tục hoạt động trong một vùng rộng lớn Việt Yên, Hiệp Hòa, Yên
Phong, Lạng Giang,… Giữa năm 1885, Hoàng Hoa Thám tham gia khởi nghĩa
Yên Thế với tinh thần quyết tâm chống thực dân Pháp. Với tài thao lược và
những chiến công năm 1892 Hoàng Hoa Thám chính thức trở thành lãnh tụ tối
cao của Khởi nghĩa Yên Thế. Cuộc khởi nghĩa Yên Thế do Hoàng Hoa Thám
lãnh đạo không ngừng lớn mạnh, địa bàn cuộc khởi nghĩa mở rộng các tỉnh Thái
Nguyên, Vĩnh Phúc Yên… các tướng lĩnh và nghĩa quân của cuộc khởi nghĩa
liên tục giáng cho quân xâm lược Pháp những đòn đau đớn.
12. Nguyễn Thị Tảo (vợ cả ông Đề Thám) quê làng Chè xã Ngọc Thiện,
lấy nhau từ thuở còn nghèo khó, suốt 30 năm bà một lòng theo chồng, bền bỉ lo
việc quân lương. Đồn Trại Cọ ở Yên Thế thượng, do bà cai quản, chỉ huy việc
khai phá ruộng nương, khoảng vài chục mẫu, nên đồn đó còn gọi là đồn Bà Già.
Khi cuộc khởi nghĩa thất bại, bà bị giam ở Nhã Nam, khi được tha, bà về ở làng
Trũng và chết ở đó.
13. Đặng Thị Nho: (bà Ba cẩn) vợ ba ông Đề Thám quê ở Vân Hà, Việt Yên,
bố là ông Nho Trụ (còn theo gia phả họ Trần ở Tân Sặt Liên Sơn thì bà là Trần Thị
Trinh em gái ông Đề Lâm). Bà là một nhân vật trong bộ chỉ huy nghĩa quân, từng
33
