Page 28 - 27.9 Sách trai Cầu Vồng Yên thế

- Bà Nguyễn Thị Vinh ở Hoà Mục (Hợp Đức) cùng chồng bị chúng bắt, đi

khuân vác của cải do chúng cướp được, tới Đức Lân, bà đã lập mưu cùng dân
làng (bị bắt) xông vào giết chúng và trở về.

Qua cuộc chiến đấu chống bọn thổ phỉ Tàu, đã tôi luyện cho nhân dân vững
tin ở sức mình, nhiều làng chiến đấu rất kiên cố đã được xây dựng, nhiều thủ

lĩnh trong cuộc chiến đấu này đã bộc lộ tài năng và nhiều người sau đó đã trở

thành các tướng lĩnh trong cuộc khởi nghĩa Yên Thế.

9. Cuộc khởi nghĩa Yên Thế do Lương Văn Nắm, sau đó là Hoàng

Hoa Thám làm thủ lĩnh (1884-1913)

- Ông Lương Văn Nắm quê ở làng Hả, xã Thế Lộc (nay là xã Tân Trung).

Ngày 16/3/1884 sau trận tập kích quân Pháp tại Đức Lân (Phú Bình) thắng lợi,
ông đã tổ chức lễ tế cờ tại đình làng Hả (xã Tân Trung) chính thức phát động

cuộc khởi nghĩa vũ trang của nhân dân Yên Thế. Ông là một thủ lĩnh có tài về tổ
chức và quân sự, chủ trương sử dụng hệ thống làng chiến đấu có sẵn ở các xã

trong huyện, kết hợp xây dựng những căn cứ vững mạnh như căn cứ Khám
Nghè, Hố Chuối.

Trong 8 năm (từ 1884 đến 1892) là thời kỳ giữa nghĩa quân và thực dân
Pháp đều có những nỗ lực lớn, mong "xoay chuyển thế trận" về phía mình.

Về phía nghĩa quân, đó là thời kỳ củng cố và phát triển lực lượng, mở rộng
địa bàn hoạt động. Nhiều thủ lĩnh nghĩa quân ở các nơi đã về tụ hội, nhất là khi

Bá Phức và Đề Thám rời cuộc khởi nghĩa của Cai Kinh trở về, thì thanh thế của

nghĩa quân ngày càng mạnh và địa bàn hoạt động càng được mở rộng. Sau hội
nghị tháng 8/1888 tại Dĩnh Thép đã cử ra bộ chỉ huy thống nhất, thì nghĩa quân

đã đánh nhiều trận và giành được thắng lợi.

Về phía quân Pháp, ngay từ cuối năm 1885, đã có nhiều đợt tập trung quân

tiến đánh hòng đè bẹp nghĩa quân, như trận tấn công vào làng Lèo tháng 12 năm
1885 của 300 bộ binh; trận Cao Thượng-Luộc Hạ-Hố Chuối tháng 11/1890 của

4 đạo quân với trên 500 quân, nhưng vẫn bị thất bại. Riêng ở Hố Chuối, chúng
đã tấn công 4 lần (từ tháng 12/1890) đến tháng 2/1891) mỗi đợt từ 500 đến 1000

quân, nhưng nghĩa quân vẫn tồn tại và phát triển thế lực. Sau những trận này

chúng chuyển sang xây dựng đồn bốt để bao vây nghĩa quân và tăng cường lực
lượng trên 7500 lính. Từ tháng 12/1891 đến tháng 3/1892 chúng mở một đợt tấn

công lớn vào phòng tuyến sông Sỏi. Trong 6 tháng đã tung vào đây 6000 quân,

28