Page 1222 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21
P. 1222
๑๒๑๐
ส าหรับระบบกฎหมายลักษณะพยานของไทยนั้นต้องยอมรับว่าการยกร่างกฎหมายในชั้นแรกได้น า
กฎหมายลักษณะพยานไปใส่ไว้ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งและประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา
ิ
ความอาญา ซึ่งเป็นลักษณะของประเทศที่ใช้ประมวลกฎหมายหรือประเทศที่มีระบบการพจารณาคดีแบบ
ไต่สวน แต่ในทางปฏิบัติซึ่งศาลไทยได้รับอิทธิพลจากอารยธรรมตะวันตกนั้น ได้มีการจัดระบบศาลยุติธรรม
แบบองกฤษ ทั้งนี้เพราะพระเจ้าวรวงศ์เธอกรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ได้ทรงศึกษาวิชากฎหมายมาจาก
ั
ั
ั
ประเทศองกฤษ ประกอบกับที่ปรึกษากฎหมายส่วนใหญ่ก็มาจากประเทศองกฤษและสหรัฐอเมริกา
ิ
ซึ่งเป็นประเทศที่ใช้ระบบกฎหมายคอมมอนลอว์ อทธิพลของกฎหมายคอมมอนลอว์จึงมีผลกระทบต่อ
การสืบพยานของไทย ท าให้ทางปฏิบัติศาลไทยวางตัวเป็นกลางในการพจารณาคดีซึ่งเป็นรากฐานของ
ิ
ระบบกล่าวหาที่ถือว่า ผู้พพากษาต้องวางตัวเป็นกลางและมีหน้าที่ในการควบคุมการเสนอพยานหลักฐาน
ิ
ส่วนการค้นหาข้อเท็จจริงมาแสดงให้ปรากฏเป็นเรื่องของคู่ความ
๒๐
ิ
่
การที่ประมวลกฎหมายวิธีพจารณาความแพง มาตรา ๑๒๐/๑ เปิดโอกาสให้คู่ความสามารถ
ตกลงกันได้ว่าจะส่งบันทึกถ้อยค าของพยานปากใดแทนการน าพยานปากนั้นมาเบิกความตอบค าซักถาม
ของทนายความฝ่ายตน เป็นการเสนอพยานหลักฐานเพอค้นหาข้อเท็จจริงมาแสดงต่อศาลลักษณะหนึ่ง
ื่
ซึ่งเห็นได้ชัดเจนว่าเป็นกรณีที่ขัดต่อหลักการพจารณาด้วยวาจา หรือหลักวาจาที่ก าหนดให้การสืบพยาน
ิ
ต้องท าด้วยวาจาและเฉพาะสิ่งที่ได้กระท าด้วยวาจากันแล้วเท่านั้นที่จะยกมาวินิจฉัยคดีได้ ซึ่งเป็น
๒๑
หลักการในวิธีพจารณาความในระบบ Common Law ที่มีลักษณะเด่นในการใช้วิธีพจารณาด้วยวาจา
ิ
ิ
( oral procedure) ซึ่งมีความหมายว่าเป็นการด าเนินกระบวนพจารณาด้วยวาจาในศาลโดยเปิดเผย
ิ
๒๒
ิ
ิ
จึงท าให้เห็นว่ารูปแบบการด าเนินกระบวนพจารณาของไทยเป็นการผสมผสานระหว่างกระบวนพจารณา
ด้วยวาจาและกระบวนพิจารณาด้วยเอกสาร โดยเจตนารมณ์ของบทบัญญัติดังกล่าวสืบเนื่องมาจากวิธีการ
ี
สืบพยานในปัจจุบันมีข้อบกพร่อง พยานต้องมาเบิกความในเรื่องรายละเอยด เข่นข้อมูลเกี่ยวกับจ านวน
ตัวเลข ท าให้การบันทึกค าพยานในหลายกรณีต้องใช้เวลามากโดยไม่จ าเป็น และท าให้การพจารณาคดี
ิ
ิ
ต้องล่าช้าออกไป ซึ่งในต่างประเทศมีหลักการที่ใช้ลดระยะเวลาการพจารณาในลักษณะการท าบันทึก
่
ถ้อยค าของพยานแทนการซักถามพยาน (affidavit) ได้ เช่นประมวลกฎหมายวิธีพจารณาความแพงของ
ิ
ฝรั่งเศส มาตรา ๒๐๐ ถึง ๒๐๓ ก็ก าหนดให้บุคคลภายนอกที่จะมาให้การเป็นพยานในคดีสามารถท า
ค าเบิกความเป็นหนังสือหรือบันทึกถ้อยค า (les attestations) โดยไม่จ าต้องมาเบิกความที่ศาลเพอ
ื่
ประหยัดเวลาและค่าใช้จ่าย บันทึกถ้อยค าของบุคคลภายนอกดังกล่าวสามารถจัดท าขึ้นโดยการร้องขอ
ของคู่ความในคดีหรือโดยค าสั่งศาล มาตรา ๑๒๐/๒ จึงได้ก าหนดช่องทางให้มีการบันทึกถ้อยค าของพยาน
ที่อาจต้องเบิกความในเรื่องรายละเอยดไว้ก่อน เพอลดระยะเวลาในการสืบพยานลง อนเป็นการยกเว้น
ี
ั
ื่
หลักการตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา ๑๑๓ ที่ก าหนดให้พยานบุคคลต้องเบิกความ
๒๐ “เรื่องเดียวกัน, หน้า ๔.”
๒๑ คณิต ณ นคร , กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา, พิมพ์ครั้งที่ ๒, หน้า ๑๕.
๒๒ วรรณชัย บุญบ ารุง, ธนกฤต วรธนัชชากุล, สิริพันธ์ พลรบ, พิมพ์ครั้งที่ ๓, หน้า ๓๕.
