Page 1219 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21
P. 1219
๑๒๐๗
ิ
่
ิ
ความจริงโดยไม่มีข้อผูกมัดใด ๆ การน าวิธีพจารณาในคดีแพงมาใช้โดยอาศัยประมวลกฎหมายวิธีพจารณา
ความอาญา มาตรา ๑๕ จึงน ามาใช้บังคับได้เท่าที่พอจะใช้บังคับได้เท่านั้น กล่าวคือ วิธีพจารณาที่
ิ
เกี่ยวเนื่องกับหลักความตกลงจะน ามาใช้ในคดีอาญาไม่ได้ ซึ่งดูเหมือนว่าข้อเสนอแนะของผู้เขียนที่เสนอ
๑๕
ให้น าบทบัญญัติเรื่องการเสนอบันทึกถ้อยค าแทนการซักถามพยานในคดีแพงเช่นเดียวกันที่บัญญัติไว้ใน
่
้
ประมวลกฎหมายวิธีพจารณาความแพง มาตรา ๑๒๐/๑ มาใช้ในชั้นไต่สวนมูลฟองในคดีอาญาจะเป็นการ
่
ิ
เสนอให้น า “หลักความตกลง” ซึ่งเป็นหลักการในคดีแพงมาใช้ในคดีอาญาและจะขัดต่อ “หลักการ
่
ิ
ตรวจสอบ” ซึ่งเป็นหลักส าคัญในคดีอาญาหรือไม่ จึงเห็นสมควรกล่าวถึงรูปแบบของวิธีพจารณาและการ
สืบพยาน ซึ่งแบ่งออกเป็นสองกลุ่มประเทศ คือ
กลุ่มประเทศ Civil Law ซึ่งเป็นกระบวนพจารณาแบบโรมันโน - แคนโนนิค และกระบวน
ิ
ั
ิ
พจารณาแบบจู๊ส คอมมูน ที่มีหลักส าคัญประการแรกเป็นหลักลายลักษณ์อกษร (le principe de
l’ecriture) ซึ่งเป็นการด าเนินกระบวนพิจารณาที่ถือเอกสารเป็นส าคัญ การด าเนินกระบวนพิจารณาใดๆ
ที่ไม่ได้ท าเป็นเอกสาร ถือว่าตกเป็นโมฆะและใช้ไม่ได้ หลักนี้ท าให้การด าเนินกระบวนพจารณาใดๆ ซึ่งไม่มี
ิ
ผลมาจาก “บันทึกการพิจารณาของศาล” จะไม่มีผลทางกฎหมาย และส่งผลท าให้ค าพพากษาของศาลที่
ิ
ั
ิ
ไม่ได้น าการด าเนินกระบวนพจารณาด้วยลายลักษณ์อกษรดังกล่าวมาเป็นเหตุผลให้ตกเป็นโมฆะ
๑๖
เช่นเดียวกัน
กลุ่มประเทศ Common Law มีลักษณะเด่นในการใช้วิธีพจารณาความด้วยวาจา (oral procedure)
ิ
ซึ่งมีความหมายว่าเป็นการด าเนินกระบวนพจารณาด้วยวาจาในศาลโดยเปิดเผย เป็นระบบที่มีวิวัฒนาการ
ิ
ทางประวัติศาสตร์แตกต่างจากในระบบ Civil Law เนื่องจากมิได้เกิดขี้นเพราะความประสงค์ที่จะปฏิรูป
รูปแบบการพจารณาคดีแบบจู๊ส คอมมูน แต่เป็นวิธีพจารณาที่ได้น ามาใช้ในการพจารณาคดีมาเป็น
ิ
ิ
ิ
๑๗
ระยะเวลานานแล้ว
ส าหรับรูปแบบการด าเนินกระบวนพจารณาของไทยจะเห็นได้ว่าเป็นการผสมผสานระหว่าง
ิ
กระบวนพจารณาด้วยวาจาและกระบวนพิจารณาด้วยเอกสาร และอาจกล่าวได้ว่ามีลักษณะอย่างเดียวกับ
ิ
ิ
ประเทศในกลุ่ม Common Law ที่ให้ความส าคัญกับการด าเนินกระบวนพจารณาด้วยวาจามากกว่า
กระบวนพิจารณาด้วยเอกสาร โดยเฉพาะในขั้นตอนของการสืบพยาน อย่างไรก็ตามในระยะหลังประเทศ
ในกลุ่ม Common Law ก็ยังยอมรับว่าการด าเนินกระบวนพิจารณาในบางขั้นตอน หรือแม้กระทั่งในการ
เรื่องการสืบพยานบุคคลในบางเรื่องนั้น การด าเนินกระบวนพิจารณาด้วยเอกสารจะเป็นประโยชน์มากกว่า
การด าเนินกระบวนพจารณาด้วยวาจา ดังเช่น กรณีการใช้บันทึกค าเบิกความแทนการซักถามด้วยวาจา
ิ
๑๕ คณิต ณ นคร, กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา, พิมพ์ครั้งที่ ๒ (กรุงเทพมหานคร : ส านักพิมพ์นิติธรรม,
๒๕๓๖), หน้า ๘.
์
๑๖ วรรณชัย บุญบ ารุง, ธนกฤต วรธนัชชากุล, สิริพันธ์ พลรบ, พิมพครั้งที่ ๓, หน้า ๒๖.
๑๗ “เรื่องเดียวกัน, หน้า ๓๕.”
