Page 193 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21
P. 193
๑๘๐
ั
บังคับคดี แต่เจ้าพนักงานศาลและพนักงานอยการมีงานที่ต้องท าในหน้าที่มากอยู่แล้ว ท าให้ไม่มีเวลามาก
พอที่จะด าเนินการดังกล่าว
(๔) การยึดทรัพย์สินหรืออายัดสิทธิเรียกร้องในทรัพย์สินส าหรับจ าเลยที่เป็นบุคคลธรรมดา
ไม่อาจด าเนินการได้โดยมีประสิทธิภาพ เพราะในคดีอาญาความผิดไม่ร้ายแรง จ าเลยมักมีฐานะยากจนไม่มี
ทรัพย์สินให้ยึด ส่วนคดีอาญาความผิดร้ายแรง เช่น คดีเกี่ยวกับยาเสพติดให้โทษ จ าเลยมักถูกด าเนินคดี
ตามพระราชบัญญัติมาตรการในการปราบปรามผู้กระท าความผิดเกี่ยวกับยาเสพติดให้โทษ จึงไม่มี
ทรัพย์สินให้ยึดน ามาช าระค่าปรับ
ื่
ส าหรับมาตรการอย่างอนที่กฎหมายน ามาใช้บังคับแทนการช าระค่าปรับนั้น แม้ปัจจุบันประมวล
34
กฎหมายอาญา มาตรา ๓๐/๑, ๓๐/๒ และ ๓๐/๓ ก าหนดให้จ าเลยที่มีฐานะยากจนไม่มีเงินช าระค่าปรับ
สามารถใช้สิทธิขอท างานบริการสังคมหรือท างานสาธารณประโยชน์แทนค่าปรับได้ โดยศาลยุติธรรม
ได้ออกระเบียบข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรมว่าด้วยการก าหนดจ านวนชั่วโมงที่ถือเป็นการท างาน
หนึ่งวัน และแนวปฏิบัติในการท างานบริการสังคมหรือสาธารณประโยชน์แทนค่าปรับ และเปลี่ยนสถานที่
กักขัง พ.ศ. ๒๕๔๖ ระเบียบข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรมว่าด้วยการก าหนดจ านวนชั่วโมงที่ถือเป็น
การท างานหนึ่งวัน และแนวปฏิบัติในการท างานบริการสังคมหรือสาธารณประโยชน์แทนค่าปรับ และเปลี่ยน
35
สถานที่กักขัง (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๐ และค าแนะน าของประธานศาลฎีกาว่าด้วยแนวทางการใช้โทษ
ิ
36
อาญา พ.ศ. ๒๕๖๓ เป็นแนวทางให้ผู้พพากษาทั่วประเทศด าเนินการในเรื่องดังกล่าว โดยปัจจุบันศาล
ทั่วประเทศได้ด าเนินการตามค าแนะน าของประธานศาลฎีกา มีผลท าให้ลดจ านวนจ าเลยที่ต้องกักขังแทน
ค่าปรับได้เพมมากยิ่งขึ้น แต่ด้วยเงื่อนไขที่กฎหมายก าหนดไว้บางประการมีผลให้จ าเลยบางคนยังต้องถูก
ิ่
กักขังแทนค่าปรับอยู่อีก เพื่อขยายปัญหาให้ชัดเจนขึ้น จึงแยกปัญหาได้ดังนี้
(๑) ศาลจะมีค าสั่งอนุญาตให้ท างานบริการสังคมหรือท างานสาธารณประโยชน์แทน
ค่าปรับได้ก็ต่อได้เมื่อจ าเลยยินยอม ซึ่งในความเป็นจริงต้องยอมรับว่า ยังมีจ าเลยบางคนที่ไม่ยินยอม
37
ท างานบริการสังคมหรือท างานสาธารณประโยชน์แทนค่าปรับ แม้ศาลจะอธิบายให้ทราบถึงสิทธิในเบื้องต้น
แล้ว อาจเป็นเพราะว่า คดีที่ขึ้นสู่ศาลในแต่ละวันมีเป็นจ านวนมาก ท าให้ศาลหรือเจ้าพนักงานศาลเองไม่
สามารถอธิบายให้จ าเลยเข้าใจถึงสิทธิโดยรายละเอยดได้ ท าให้จ าเลยไม่เข้าใจถึงสิทธิที่แท้จริง จึงไม่ยอม
ี
ท างานบริการสังคมหรือท างานสาธารณประโยชน์แทนค่าปรับ
34 พระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายอาญา (ฉบับที่ ๑๕) พ.ศ. ๒๕๔๕, ส านักงานคณะกรรมการ
กฤษฎีกา.
35 ราชกิจจานุเบิกษา เล่ม ๑๓๔ ตอนที่ ๘๑ ก ประกาศวันที่ ๑๑ สิงหาคม ๒๕๖๐.
36 เรื่องเดียวกัน เล่ม ๑๓๗ ตอนที่ ๑๐๓ ก ประกาศวันที่ ๑๖ ธันวาคม ๒๕๖๓.
37 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๐/๑ วรรคหนึ่ง.
