Page 411 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21
P. 411
๓๙๘
ี
สมมติให้บุคคลอกประเภทหนึ่งเรียกว่า นิติบุคคล (Justice Person) ซึ่งนิติบุคคลนี้แม้จะไม่มีชีวิตจิตใจ
็
แต่กมีสิทธิและหน้าที่เหมือนบุคคลธรรมดา เว้นแต่เป็นสิทธิและหน้าที่ที่พงมีเป็นได้เฉพาะบุคคลธรรมดา
ึ
14
เท่านั้น เช่น การหมั้น การสมรส
๒.๕.๑ สภาพบุคคล (Personality)
เรื่องบุคคลเป็นเรื่องส่าคัญล่าดับแรกของกฎหมาย ถือว่าเฉพาะแต่สิ่งที่มีสภาพบุคคล
(Legal Personality) เท่านั้นจึงจะสามารถมีสิทธิและหน้าที่ได้ สิ่งที่ไม่มีสภาพบุคคล เช่นทรัพย์สิ่งของ
ทั้งหลายนั้นโดยทั่วไปไม่อาจมีสิทธิและหน้าที่ได้ และปกติย่อมตกเป็นวัตถุแห่งสิทธิหรือตั้งอยู่ในบังคับ
แห่งสิทธิของบุคคล
15
่
ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย์ของไทยแยกบุคคลออกเป็นบุคคลธรรมดาและ
นิติบุคคล ซึ่งบุคคลธรรมดาได้แก่มนุษย์ตามธรรมชาติซึ่งกฎหมายรับรองว่ามีสภาพบุคคลและสามารถ
ั
มีสิทธิได้เท่าเทียมกน การเริ่มสภาพบุคคลต้องมีองค์ประกอบ ๒ ประการ คือคลอดแล้ว และอยู่รอดเป็น
16
ทารก ซึ่งอาจถือสิทธิหรืออยู่ใต้บังคับแห่งสิทธิ เช่นอาจเป็นเจ้าของทรัพย์สิน เป็นเจ้าหนี้ เป็นลูกหนี้
มีครอบครัว ได้รับมรดก เป็นต้น แม้ทารกที่คลอดออกมาแล้วและมีชีวิตอยู่ได้เริ่มเป็นบุคคลอันนับว่าเริ่ม
มีสิทธิตามกฎหมายได้แล้วก็ดี แต่ยังต้องอยู่ในข้อขีดขั้นแห่งกฎหมายตามล่าดับอายุ และจะนับว่าเต็ม
17
บริบูรณ์ได้ต่อเมื่อบรรลุนิติภาวะแล้ว หรืออกนัยหนึ่งคือเรียกว่าผู้ที่เริ่มต้นเป็นบุคคลนั้นมีเพยง
ี
ี
ความสามารถในการถือสิทธิ แต่ยังท่าการใด ๆ ในกฎหมายไม่ได้จนกว่าจะมีความสามารถในการใช้สิทธิ
และความสามารถในการใช้สิทธินี้จะบริบูรณ์ต่อเมื่อมีภาวะเป็นผู้ใหญ่หรือบรรลุนิติภาวะ เช่นเด็กที่บิดา
ตาย เด็กนั้นอาจอาจรับมรดกของบิดาที่เป็นเจ้าของทรัพย์ได้ แต่จะเอาทรัพย์ไปโอนให้ใครตามใจ
ยังไม่ได้
18
๒.๕.๒ ความสามารถของบุคคล (Personal Ability)
กฎหมายให้การรับรองว่ามนุษย์ทุกคนย่อมได้สภาพบุคคล สามารถมีสิทธิได้ แต่ยังไม่มี
ความสามารถใช้สิทธิกระท่าการให้เกิดผลทางกฎหมายได้เช่น เด็กไร้เดียงสาย่อมสามารถมีสิทธิในชีวิต
และทรัพย์สิน สามารถรับมรดกได้ แต่ยังไม่สามารถใช้สิทธิได้ ไม่อาจแสดงเจตนาและไม่อาจท่ากิจการ
14 นเรศร์ เกษะประกร, หลักกฎหมายบุคคล พิมพ์ครั้งที่ ๒, (กรุงเทพมหานคร : ส่านักพิมพ์วิญญูชน,
๒๕๔๐), หน้า ๙.
15 กิตติศักดิ์ ปรกติ, ค่าอธิบายกฎหมายลักษณะบุคคล : บุคคลธรรมดาและนิติบุคคล พิมพ์ครั้งที่ ๑๐
(กรุงเทพมหานคร : ส่านักพิมพ์วิญญูชน, ๒๕๖๓), หน้า ๑๗.
16 ประสิทธิ์ โฆวิไลกูล, ค่าอธิบายประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยบุคคล พิมพ์ครั้งที่ ๗,
(กรุงเทพมหานคร : ส่านักพิมพ์นิติธรรม, ๒๕๖๒), หน้า ๑๙-๒๐.
17 ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๙.
18 กิตติศักดิ์ ปรกติ, เรื่องเดียวกัน, หน้า ๓๑-๓๒.
