Page 416 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21
P. 416
๔๐๓
แต่ไม่รวมถึงผู้เสมือนไร้ความสามารถและหญิงมีสามี ตามหลักที่กล่าวมาในเรื่องความสามารถของผู้เยาว์
ข้างต้น ส่วนผู้ที่จะต้องรับผิดในการกระท่าของบุคคลไร้ความสามารถ ได้แก่บิดามารดาหรือผู้อนุบาล
ส่าหรับผู้เยาว์ซึ่งโดยข้อเท็จจริงเกิดจากมารดาที่มิได้มีการสมรสกับชายซึ่งเป็นสามีย่อมเป็นบุตรชอบด้วย
29
กฎหมายของมารดาผู้นั้น แต่ส่าหรับบิดานั้นถือตามความเป็นจริงว่าเป็นบิดาของผู้เยาว์หรือไม่ ผู้เยาว์
ซึ่งเกิดจากบิดามารดาที่มิได้จดทะเบียนสมรสกันตามมาตรา ๑๔๕๗ ก็ยังถือว่าเป็นบิดาผู้เยาว์ จึงต้องรับผิด
30
ตามมาตรา ๔๒๙ นี้ด้วย อย่างไรก็ดี ส่าหรับบิดามารดานั้น หมายถึงเฉพาะผู้ที่มีหน้าที่ดูแลผู้เยาว์
ี
ตามความในตอนท้ายของมาตรา ๔๒๙ เท่านั้น ซึ่งอาจรวมทั้งบิดามารดาหรือเพยงคนใดคนหนึ่งก็ได้ จึงต้อง
พิจารณาต่อไปอีกขั้นหนึ่งว่าบิดาหรือมารดาหรือทั้งสองคนเป็นผู้ดูแลผู้เยาว์ หน้าที่ดูแลไม่หมายถึงหน้าที่
อปการะเลี้ยงดูตามาตรา ๑๕๖๔ แต่หมายถึงอานาจปกครองตามมาตรา ๑๕๖๖, ๑๕๖๗ ซึ่งเป็นหน้าที่
ุ
่
ควบคุมดูแลผู้เยาว์นั่นเอง และหมายถึงผู้รับบุตรบุญธรรม โดยบุตรบุญธรรมมีฐานะเดียวกับบุตรชอบ
ด้วยกฎหมายของผู้รับบุตรบุญธรรมด้วยตามมาตรา ๑๕๙๘/๒๘ ส่วนผู้ปกครองตามมาตรา ๑๕๘๕
่
ไม่อยู่ในความหมายของมาตรา ๔๒๙ นี้ แม้ผู้ปกครองจะมีสิทธิและหน้าที่เช่นเดียวกับผู้ใช้อานาจ
ปกครองหรือเป็นผู้แทนโดยชอบธรรมของผู้อยู่ในปกครองก็ตาม แต่ผู้ปกครองอาจรับผิดตามมาตรา
๔๓๐ ในข้อที่เป็นบุคคลอื่นที่รับดูแลผู้ไร้ความสามารถ
ความรับผิดของบิดามารดาหรือผู้อนุบาล เป็นความรับผิดเนื่องจากการบกพร่อง
ในหน้าที่ดูแลผู้ไร้ความสามารถ โดยที่บิดามารดาหรือผู้อนุบาลนั้นไม่ต้องกระท่าโดยจงใจหรือประมาท
เลินเล่อ เมื่อเป็นเรื่องความบกพร่องในการดูแล เหตุที่เกิดก็ต้องเกิดขึ้นในระหว่างอยู่ในความดูแล
เป็นความรับผิดที่กฎหมายบัญญัติให้ต้องรับผิด แต่เป็นความรับผิดที่ผู้ไร้ความสามารถไปท่าความ
เสียหายอันเป็นการละเมิดต่อบุคคลภายนอก ไม่ใช่ก่อความเสียหายที่ไม่เป็นการละเมิด ถ้าความเสียหาย
ที่ผู้ไร้ความสามารถท่าขึ้นโดยไม่เป็นการละเมิดแล้ว ผู้ไร้ความสามารถก็ไม่ต้องรับผิดตามหลักทั่วไป และ
บิดามารดาหรือผู้อนุบาลก็ไม่ต้องร่วมรับผิดด้วย กรณีไม่ต้องด้วยมาตรา ๔๒๙ นี้ แต่บิดามารดาหรือ
ผู้อนุบาลที่มีหน้าที่ดูแลนั้นอาจต้องรับผิดฐานละเมิดเป็นส่วนตัวโดยการกระท่าผิดตามมาตรา ๔๒๐
เพราะการกระท่าโดยจงใจหรือประมาทเลินเล่อในการควบคุมดูแล เป็นเหตุให้ผู้เยาว์หรือบุคคลวิกลจริต
ื่
ี
นั้นไปท่าความเสียหายต่อบุคคลอนอกด้วยก็ได้ โดยไม่ต้องค่านึงว่าความเสียหายที่ท่าไปนั้นผู้เยาว์หรือ
ผู้วิกลจริตต้องรับผิดฐานละเมิดด้วยหรือไม่ หรือคนไร้ความสามารถไปกระท่าละเมิดก็อาจเป็นการ
ี่
ท่าละเมิดร่วมกับบิดามารดาหรือผู้อนุบาลเองก็ได้ จึงเป็นกรณีทไม่เกี่ยวกับมาตรา ๔๒๙ เช่น จัดหาหรือ
ื่
ยอมให้ผู้เยาว์หรือผู้วิกลจริตเล่นปืนหรือวัตถุระเบิดจนเกิดความเสียหายแก่บุคคลอน เป็นต้น แต่ความ
รับผิดของบิดามารดาหรือผู้อนุบาลตามมาตรา ๔๒๙ เป็นความรับผิดที่กฎหมายให้รับผิดเพราะมูลเหตุ
29 ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๕๔๖.
30 ค่าพิพากษาฎีกาที่ ๙๑๘๔/๒๕๓๙.
