Page 561 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21
P. 561
๕๔๙
ก่อนที่จะได้ศึกษาถึงหลักกฎหมายต่างๆ ผู้เขียนขอกล่าวถึงผู้เสียหายในคดีอาญาหรือเหยื่อ
อาชญากรรม ซึ่งมีผู้ให้ความหมายไว้อย่างมากมาย "เหยื่อ" (Victim) มีรากศัพท์มาจากภาษาลาตินว่า
Victima แปลว่า สัตว์ป่าส าหรับบูชายัญ
Black Law Dictionary อธิบายความหมายของเหยื่อ (Victim) หมายถึง ผู้ได้รับความเสียหายจาก
การกระท าผิดอาญา หรือละเมิด
Meiners ได้อธิบายว่า เหยื่อ (Victim) หมายความรวมถึงเหยื่อต่างๆ คือ เหยื่อจากภัยธรรมชาติ
เหยื่อจากอุบัติเหตุ เหยื่อจากการถูกกระท าละเมิดทางแพ่ง และรวมถึงเหยื่อที่เกิดจากภัยอาชญากรรม
ปุระชัย เปี่ยมสมบูรณ์ และคณะ ได้ให้ความหมายของ "เหยื่อ" หรือ "เหยื่ออาชญากรรม" หมายถึง
ผู้ที่ได้รับความเสียหายจากการก่ออาชญากรรมของผู้กระท าผิด ซึ่งมิได้หมายความถึงผู้ที่ได้รับความเสียหาย
จากการก่อเท่านั้น แต่ยังหมายความรวมถึงผู้เกี่ยวข้องที่ได้รับผลกระทบจากการเสียหายด้วย
"เหยื่อ" หรือ "เหยื่ออาชญากรรม" หรือ "ผู้เสียหาย" เกิดขึ้นจากการกระท าความผิดอนก่อให้เกิด
ั
ื่
ความเสียหายทั้งแก่ตัวผู้กระท าผิดหรืออาชญากร ผู้เป็นเหยื่อ หรือบุคคล สถานที่ องค์กรอน ทั้งในรูปของ
๕
ความสูญเสียชีวิต ทรัพย์สิน สภาพจิตใจ สิ่งของ สถานที่ หน้าที่ การเงิน เป็นต้น
ิ
ตามประมวลกฎหมายวิธีพจารณาความอาญา มาตรา ๔ (๒) ให้นิยามค าว่า ผู้เสียหาย หมายถึง
บุคคลผู้ได้รับความเสียหายเนื่องจากการกระท าผิดฐานใดฐานหนึ่ง รวมทั้งบุคคลอนที่มีอานาจจัดการแทน
ื่
ได้ ผู้เสียหายจึงแบ่งออกได้เป็น ผู้เสียหายที่แท้จริง กับผู้เสียหายที่มีอ านาจจัดการแทนผู้เสียหายที่แท้จริง
๖
ิ
จะเห็นได้ว่า ผู้เสียหายในคดีอาญา ตามประมวลกฎหมายวิธีพจารณาความอาญา มีความหมาย
เพยงผู้ที่ได้รับความเสียหายจากการกระท าผิดฐานใดฐานหนึ่ง ซึ่งมีความหมายที่แคบกว่าค าว่า
ี
"เหยื่ออาชญากรรม" ซึ่งเป็นผู้ที่ได้รับความเสียหายหรือผลกระทบจากการกระท าความผิดหรือการท า
ั
ื่
ละเมิดของบุคคลอน อนเป็นความหมายที่ครอบคลุมไปถึงผู้ได้รับความเสียหายจากการกระท าของบุคคล
อื่นหรือที่บุคคลอื่นก่อให้เกิดขึ้น รวมทั้งตัวผู้กระท าเองด้วย และต้องยอมรับว่าการกระท าของบุคคลหนึ่งต่อ
บุคคลอีกคนหนึ่งบางครั้งส่งผลกระทบต่อบุคคลที่สามหรือบุคคลอื่นๆ ด้วย
ั
เมื่อมีเหยื่ออาชญากรรมหรือมีผู้ได้รับความเสียหายเกิดขึ้น แม้จะมีบทบัญญัติให้พนักงานอยการ
สามารถเรียกทรัพย์สินหรือราคาทรัพย์สินที่ถูกประทุษร้ายไปคืนจากผู้กระท าได้ แต่ก็จ ากัดเฉพาะ ๙ ฐาน
ความผิด ซึ่งเป็นความผิดเกี่ยวกับทรัพย์ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๔๓ ส่วนผู้ที่
ได้รับความเสียหายที่มีสิทธิเรียกค่าเสียหายหรือค่าสินไหมทดแทนอย่างอื่นจากผู้กระท าความผิด เพื่อท าให้
กลับคืนสู่ความเป็นปกติไม่มากกน้อย ย่อมจะต้องด าเนินการฟองผู้กระท าความผิดในมูลละเมิด ซึ่งเป็นการ
็
้
่
่
ด าเนินคดีแพง หรือฟองคดีอาญาโดยมีค าขอบังคับในส่วนแพง แต่การที่เหยื่ออาชญากรรมหรือผู้ได้รับ
้
ความเสียหายต้องด าเนินการฟองคดีเอง เป็นการผลักภาระและซ้ าเติมให้เหยื่ออาชญากรรมได้รับความ
้
๕ สถำบันวิจัยรพีพัฒนศักดิ์ ส ำนักงำนศำลยุติธรรม, รำยงำนวิจัย เรื่อง กำรคุ้มครองสิทธิของผู้เสียหำยใน
กระบวนกำรยุติธรรมทำงอำญำ (มีนำคม ๒๕๕๙)
๖ อ ำนำจ เพียรไทย เอกสำรกำรบรรยำย เรื่อง ผู้เสียหำยในคดีอำญำ น.๒
