Page 568 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21

๕๕๖

๕. ความหมายของคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา

ประมวลกฎหมายวิธีพจารณาความอาญา มาตรา ๔๐ ถึงมาตรา ๕๑ เป็นบทบัญญัติว่าด้วยการ
ิ
ิ
้
่
่
ฟองคดีแพงที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา แตกต่างจากการด าเนินคดีแพงทั่วๆไป การพจารณาว่าคดีใดจะเป็น
คดีแพงที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญาหรือไม่ จะต้องปรากฏว่าความรับผิดในทางแพงเกิดขึ้นจากผลของการ
่
่
๑๙
กระท าความผิดอาญาโดยตรง
้
ธานิศ เกศวพทักษ์ ให้ความหมายคดีแพงที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา หมายถึง คดีแพงที่ฟองบังคับ
่
่
ิ
ั
ตามสิทธิเรียกร้องอนมีมูลฐานความรับผิดเนื่องมาจากการกระท าความผิดทางอาญา กล่าวคือ หากมูลเหตุ
่
การกระท าความผิดอาญาใด ท าให้ผู้กระท าผิดต้องรับผิดทางแพงด้วย จึงจะถือได้ว่าคดีแพงที่เกิดขึ้น
่
เนื่องจากการกระท าผิดอาญานั้น เป็นคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา
หากคดีที่โจทก์ฟองให้จ าเลยรับผิดในทางแพงไม่ต้องอาศัยมูลความผิดทางอาญา คดีนั้นก็มิใช่
้
่
่
้
ิ
คดีแพงที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา โจทก์ฟองขอให้เพกถอนการฉ้อฉลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย์
่
มาตรา ๒๓๗ อนเป็นสิทธิเรียกร้องที่ไม่ต้องอาศัยมูลความผิดทางอาญาในความผิดฐานโกงเจ้าหนี้ จึงไม่ใช่
ั
คดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญาที่จะต้องถือข้อเท็จจริงตามคดีอาญา
๒๐
้
ิ
ค าพพากษาฎีกาที่ ๑๙๘๒/๒๕๑๙ ความผิดที่พนักงานอยการฟองขอให้ลงโทษจ าเลยตาม
ั
พระราชบัญญัติว่าด้วยความผิดอันเกิดจากการใช้เช็ค พ.ศ. ๒๔๙๗ ส่วนคดีแพ่งโจทก์ฟ้องขอให้จ าเลยช าระ
หนี้ตามสัญญาซื้อขายด้วยการออกเช็ค อนเป็นสิทธิเรียกร้องที่มีอยู่โดยไม่ต้องอาศัยมูลความผิดอาญา จึง
ั
ไม่ใช่คดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา
้
ิ
ค าพพากษาฎีกาที่ ๘๐๓๒/๒๕๔๗ โจทก์ฟองจ าเลยทั้งสองเป็นคดีอาญาต่อศาลแขวงพระโขนง
ิ
จากมูลหนี้ที่จ าเลยทั้งสองไม่คืนวาล์วประตูน้ าพพาทแก่โจทก์ในความผิดฐานยักยอกทรัพย์ ศาลพพากษา
ิ
้
่
ยกฟองโดยฟงว่าการที่จ าเลยที่ ๑ ไม่ช าระราคาเป็นเรื่องผิดสัญญาทางแพง จ าเลยทั้งสองไม่มีความผิดฐาน
ั
ั
่
ยักยอกทรัพย์ ส่วนคดีแพงโจทก์ฟองขอให้คืนหรือใช้ราคาทรัพย์ที่ยืมโดยอาศัยมูลหนี้ในเรื่องยืม อนเป็น
้
สิทธิเรียกร้องที่ไม่ต้องอาศัยมูลความผิดทางอาญาในความผิดฐานยักยอกทรัพย์ จึงไม่ใช่คดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่อง
กับคดีอาญา
คดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญาในส่วนการด าเนินคดีอาญา แบ่งได้ ๓ ลักษณะ
่
ี่
้
๕.๑ คดีทผู้เสียหายเป็นโจทก์ฟองคดีอาญาและมีค าขอบังคับในส่วนแพงรวมไปด้วย ตาม
้
ิ
ประมวลกฎหมายวิธีพจารณาความอาญา มาตรา ๔๐ ซึ่งบัญญัติว่า "การฟองคดีแพงที่เกี่ยวเนื่องกับ
่
่
้
คดีอาญาจะฟองต่อศาลซึ่งพจารณาคดีอาญาหรือต่อศาลที่มีอานาจช าระคดีแพงก็ได้..." กฎหมายให้อ านาจ

ิ
้

้
โจทก์ที่จะยื่นฟองต่อศาลที่มีอานาจช าระคดีแพง คือการฟองเป็นคดีแพงต่างหาก หรือจะยื่นฟองต่อศาล
่
้
่
ที่มีอ านาจพิจารณาคดีอาญาก็ได้ โดยผู้เสียหายฟ้องเป็นคดีอาญาและมีค าขอในส่วนแพ่งติดไปด้วย

๑๙ ค ำพิพำกษำฎีกำที่ ๔๓๗๗/๒๕๔๖
๒๐ ค ำพิพำกษำฎีกำที่ ๒๒๙๘/๒๕๕๑