Page 90 - Thesis PhD Anger by Chaichana

๗๒

ความจริงลง ไปในสิ่งที่จะกระทำ อธิษฐาน แปลว่า ตั้งมั่น มีสัจจาธิษฐาน ก็ตั้งจิตด้วยสัจจะมั่นลงไปใน
การที่จะทำ ในการที่จะประพฤติการละข้อนี้

(๗) จาคะ ขจัดความโกรธ ทีนี้ไปไกลไปอีก ให้มันปลอดภัยอีก ก็จะต้องนึกถึงธรรมะ
ี
อก ชื่อหนึ่ง ที่มีประโยชน์มาก เรียกว่า จาคะ แปลว่าสละ ตัวหนังสือแปลว่าสละ แต่เรารู้จักจาคะกัน
แต่ใน เรื่องการให้ทาน ที่จริงจาคะนี้ในชั้นสูงหมายถึงสละกิเลสออกไป ฉะนั้นจาคะในกรณีอย่างนี้
หมายถึง สละกิเลสตามโอกาสที่ต้องสละ ถ้าปล่อยไว้มันกดดันๆ อัดตัวหนักเข้าๆ มันก็ระเบิด

(๘) หิริโอตตัปะ ขจัดความโกรธ หิริ โอตตัปปะ หิริคือ ความละอายแก่ใจของตัวเอง
โอตตัปปะ คือ ความกลัวด้วยความรู้สึกผิดชอบของตนเอง ถ้าหิริและโอตตัปปะมีในเรื่องนั้น ๆ แล้ว ก็

โกรธไม่ได้จงเสียใจให้มาก ละอายให้มาก ถ้าว่าโกรธเมื่อไร ก็เป็นการสูญเสียความเป็นพระ คือไม่มี หิริ

และโอตตัปปะ ถ้ามีหิริและโอตตัปปะก็โกรธไม่ได้ ฉะนั้นจงสร้าง ฐานรากอันมั่นคง คือหิริและ
โอตตัปปะ จะมีประโยชน์ทั่วไปในทุกกรณี เรื่องมีศีล มีอะไรต่าง ๆ อีกมากมาย จะมีรากฐานอยู่ที่หิริ

และโอตตัปปะ ละอายแก่ความชั่ว แก่ใจเอง กลัวต่อความชั่วด้วยเหตุผลของตนเอง นึกถึงหิริและ
โอตตัปปะ ในฐานะที่เป็นพื้นฐาน เป็นรากฐาน อยู่ตลอดเวลา ก็จะป้องกันความโกรธอย่างยิ่ง แม้โกรธ

ขึ้นมามันก็สะดุ้ง แล้วมันก็สลัดออกไปทันทีได้

ั
(๙) กัมมสสกตาญาณ ขจัดความโกรธ กัมมัสสกตา คือ ความที่สัตว์มีผลกรรมเป็น
ของตน ทำกรรมใดไว้จักได้รับผลแห่งกรรมนั้น บทอภิณหปัจจเวกขณ์ ที่สวดกันอยู่ทุกเย็น เรียก

กัมมัสสกตา คือความจริงที่ว่า สัตว์จะต้องมีผลแห่งกรรมเป็นของตน พอเรานึกถึงข้อนี้ ก็จะนึกได้
ต่อไปว่า ความโกรธก็เป็นกรรมอันหนึ่ง เมื่อเราจะต้องได้รับผลแห่งกรรมนี้เป็นแน่นอนก็ทำให้กลัว

ช่วยให้มี หิริโอตตัปปะได้

(๑๐) มรณานุสสติ ขจัดความโกรธ ทีนี้จะต้องไปนึกถึงความตาย เรียกว่า มรณสติ

หรือ มรณานุสสติการระลึกถึงความตายนี้ ช่วยให้เราทำสิ่งที่เป็นประโยชน์ไปจนวินาทีสุดท้ายก็ได้ เมื่อ

มันมีความรู้สึกอย่างนี้หรือปลงใจลงไป อย่างนี้ มันก็แสวงหาโอกาส หาลู่ทางที่จะทำประโยชน์แก่โลก
่
ู
หรือแกส่วนรวม กระทั่งวินาทีสุดท้าย หรือกระทั่งคำพดคำสุดท้ายที่จะพูดได้ หรือด้วยกิริยาอาการที่ดี
ที่สุด คือตายให้ดีที่สุดให้เขาดู แล้วก็มีประโยชน์แก่คนเหล่านั้นที่ได้เห็น นี้ก็เรียกว่า ทำประโยชน์ถึง
วินาทีสุดท้ายได้ การระลึกถึงความตาย ต้องเป็นอย่างนี้ จึงจะถูกต้องตามแบบฉบับ ถ้าระลึกถูกต้อง

อย่างนี้จะป้องกันความโกรธได้อย่างมหาศาล

ั
(๑๑) อปปมญญาเมตตา ขจัดความโกรธ ธรรมะที่เรียกชื่อว่า อัปปมัญญาเมตตา
ั
เมตตาคือความเป็นมิตร ความหวังดี อัปปมัญญาไม่มีประมาณ ไม่มีขอบเขต ความรักความ เมตตาที่

ไม่มีมีขอบเขต ไม่มีประมาณ ไม่เบียดเบียนสิ่งที่มีชีวิต ตั้งจิตเมตตาอยู่ตลอดเวลา ตายแล้วไปพรหม
โลก ถือว่าที่นั่นเป็น นิพพาน สำหรับคนที่ถือลัทธิอย่างนั้นในสมัยก่อนพุทธกาล