Page 33 - Neşide Dergisi 6.Sayı

Anlatı
Hatıra

Köy Toplumsal

Yapısında Bakkal ve

Bakkal Hatıraları

Mehmet AYGÜN*

akkal sözcüğü, Arapça “bakl” sözcüğünden
Bgelmektedir. Bakla (huhubat) satan kişiye
bakkal denmiştir.

Günlük konuşma dilinde “bakkal” sözcüğü, hem
mekânın adı hem de o mekânın sahibinin adı ola-
rak kullanılmaktadır. “Ben bakkalım ve bakkalım
var” sözünde ve “Bakkal Amca” şarkısında oldu-
ğu gibi. Yakın zamanlara kadar bakkal, bakkaliye
veya dükkân, hem köyün kendi üretmediği/ürete-
mediği ihtiyaçlarını karşılayan hem de dış dünya
Gecekondu Bakkalı Tipi
ile iletişim ve etkileşimi sağlayan iktisadi birimler
olarak köy toplumsal yapısı içinde önemli bir yere Kentlerde ve özellikle gecekondu semtlerinde
sahipti. Bugün de Türkiye’de köylerin yakın tari- bakkal, “veresiye defteri” ile adeta özdeşleşmiştir.
hini yazmak ve köylerdeki değişim ve dönüşümü Kent gecekondu mahallelerinde 1980’li yıllarda
anlamak için bakkal önemli bir olgu olarak karşı- bazı bakkallar müşteriye veresiye verdiği ürünle-
mıza çıkmaktadır. ri aynı zamanda müşteride olan bir deftere daha
yazar. Böylece doğabilecek yanlışların ve itirazla-
Köylerde bakkal bir alışveriş yeri olmasının ya-
rın önüne geçilirdi. Gecekondu semtlerinde her
nında, emanet yeri, buluşma, toplanma ve sosyal
bakkalın demirbaş müşterisi olurdu. Bakkal kolay
etkileşim mekânı, aynı zamanda dış çevre ile ile-
kolay değiştirilmezdi.
tişim ve etkileşim kurma noktaları olmuştur. Türk
sinemasında ve edebiyatında da bakkal önemli
Kentlerin oturmuş, yerleşik mahallerinde bakkal-
bir mekân ve karakter olarak kullanılmıştır. Halide
lık, çıraklıktan başlanılan bir meslekti. Önce çı-
Edip Adıvar’ın “Sinekli Bakkal” romanı edebiya-
rak olarak bir bakkalın yanında meslek öğrenilir,
tımızın önemli eserleri arasındadır. Kitap isminin
bakkallık kültürü kazanılır sonra bakkal dükkânı
çağrışımından çok ötesinde Doğu-Batı, muhafa-
açılırdı. Bugün orta yaş insanların özledikleri ve
zakâr-modern ve eski-yeni çatışmasını anlatır.
özlemle yâd ettikleri “bakkal amcalar” çıraklıktan
Türk sineması da farklı bakkal tiplemeleri konu- yetişmiş bu tip bakkallardır. Kentlerin hızlı nüfus
sunda zengin bir içerik sunmaktadır. artışı nedeniyle oluşan gecekondu semtlerinde
* Başakşehir Bilim ve Sanat Merkezi Felsefe Öğretmeni, Yazar.
1 https://www.dailymotion.com/video/x2dezsx

31