Page 53 - Neşide Dergisi 6.Sayı

Eleştiri

Aslında Beşir Ayvazoğlu, “Eve Dönen Adam” ifa-
desiyle, Yahya Kemal’in düşünce ve şiir serüve-
nine göndermede bulunuyor. Yine bu ifadeden
yola çıkan Ayvazoğlu, Yahya Kemal’in edebiyat
anlayışını okura daha iyi anlatabilmek için ünlü
şairin 15 Nisan 1921 tarihinde yayımlanan Der-
gâh dergisinin ilk sayısındaki “Üç Tepe” başlıklı
yazısından faydalanmış. Bu yazıdan anlaşılacağı
üzere Yahya Kemal, edebiyatımızın dönüm nokta-
larını üç ayrı tepe ile ilişkilendirmiştir.
Kısaca bu “Üç Tepe”den bahsedecek olursak;
Tanzimat Edebiyatı’nı oluşturan Namık Kemal,
Abdülhak Hamit gibi edebiyatçılarımızın, edebi-
Eserin giriş yazısına bakılacak olursa kitap, Ayva- yatımızın birinci tepesi olarak kabul ettiği Çam-
lıca Tepesi’nden baktıklarını düşünür Yahya Ke-
zoğlu’nun Yahya Kemal’le otuz küsur yıllık dostlu-
mal. Ona göre bunların eserlerinde, dinledikleri
ğunun sıcaklığını taşımakta. Ancak buna rağmen
bülbüllerin sesi duyulur. Üsluplarını da ağır ve
Ayvazoğlu, yazdığı bütün biyografilerde olduğu
çok süslü olmakla eleştiren Yahya Kemal, yine de
gibi, Yahya Kemal’i anlattığı bu eserinde de yanlı
farklı siyasi fikirlerini eserlerine giydirerek olumlu
davranmamış, tarafsızlığını korumayı başarmış. Ya-
işler de yaptıkları için Çamlıca Tepesi edebiyatçı-
zarının kendi ifadesiyle dile getirecek olursak “Şa- larını önemser. Ardından Tevfik Fikret, Halit Ziya
iri kusursuz bir put olarak değil, bütün hataları ve gibi ünlü Servet-i Fünun edebiyatçılarını ağırla-
meziyetleriyle yaşayan bir insan olarak” ele almış. yan, edebiyatımızın ikinci tepesi olarak işaret et-
tiği Tepebaşı’nı ise Batı medeniyetini anlamamı-
Diyebiliriz ki Ayvazoğlu, Yahya Kemal’in, gözünü za faydası olduğu için önemser. Ancak şair, bizi
kamaştırmasına izin vermemiş. “tatlı su frengine” benzettiğini düşündüğü bu
edebiyatın da artık zamanını doldurduğunu ve
İşte bu yüzden Yahya Kemal’le ilgili geniş kap- edebiyatımıza artık üçüncü bir tepeden bakılması
samlı bilgi edinmek isteyenler için akıcı dili, in- gerektiğini savunur. Bunun için kendisinin de yer
celtilmiş üslubu, zengin malzemesi, şairin haya- aldığı yeni nesil edebiyatçılara Metristepe’yi işa-
tına girmiş kişilerle ilişkileri, şiirlerinde kullandığı ret eder. Metristepe, yani edebiyatımızın üçüncü
temaları, etkilendiği kavramları ve de hakkında tepesi, bir nevi edebiyatımızın memleketine, özü-
olumlu ve olumsuz zikredilenleri alfabetik mad- ne dönüşünü simgeler. Ayvazoğlu’na göre Yahya
de başlarıyla sıralayan Yahya Kemal, Eve Dönen Kemal’in yazı ve şiirinde hep memleketten söz
etmesi, Osmanlı tarihi ve kültürüyle haşır neşir
Adam kitabı, esaslı bir kaynak eser niteliği taşı-
olması, bu anlayışın bir sonucudur. Yine Ayvazoğ-
makta. Üstelik her maddenin sonuna, o madde-
lu’na göre Yahya Kemal, bu “Üç Tepe” benzetme-
nin kitapta açıklaması yapılan diğer hangi mad-
siyle aslında kendi edebi yolculuğundaki şahsi
delerle birlikte okunması gerektiğinin verilmesi,
macerasını da dile getirmiştir.
okuyucunun doğru yönlendirilmesi açısından da
önemli bir ayrıntı. Böylece edebiyatımızda ve Yahya Kemal’in şahsi
macerasında Batı’yı taklit ve kopya ihtiyacı duyu-
Örneğin “E” harfindeki madde başından, kitabın lan “mektep” devresi sona ermiş; edebiyatımız,
ismini de oluşturan, “Eve Dönen Adam” madde- artık Avrupa mektebinden evine dönmüştür. Bu
sine ulaşıldığında, yine bu maddenin sonunda, manasıyla bakıldığında Yahya Kemal’in “Üç Tepe”
onun “Dönüş”, “Ev”, “Mektepten Memlekete” yazısının ve bu yazının edebiyat çevresindeki etki-
maddeleriyle birlikte okunması gerektiği bildi- lerinin ele alındığı Yahya Kemal Eve Dönen Adam
rilir. Böylece yazar, okurunu, ansiklopedinin say- kitabının 311. sayfasındaki “Mektepten Memle-
faları arasında eğlenceli bir geziye de çıkarmış kete” maddesi, kitabın kalbini oluşturduğu gibi
Ayvazoğlu’nun kitabına niçin bu ismi uygun gör-
olur. Üstelik Ayvazoğlu, bununla da yetinmeyip
düğünün de sebebini açıklamakta.
her maddenin yazılışında faydalanılan kaynakları
da dipnotlar halinde, yine aynı madde sonlarına Klasik bir okumayı kabul etmeyen, okuruna sık sık
ekleyerek, kitabı kaynak olarak kullanacaklara ko- sayfalar arasında geçişler yaptırarak eğlenceli bir
laylık sağlamış. gezi vaat eden bu ansiklopedik biyografi; sadece
Yahya Kemal hayranları için değil, onun etrafında-
Verdiğimiz örnekten yola çıkarak Ayvazoğlu’nn ki kişileri ve ünlü şairin yaşadığı dönemdeki siyasi
kitabına niçin Yahya Kemal, Eve Dönen Adam is- ve edebi hayatı merak edenler için de zengin bir
mini verdiği üzerinde durmakta da fayda var: kaynaktır.

51