Page 121 - ÇİLEK ÇALIŞTAYI KİTAP

Mahreç İşareti kapsamında ise ürünlerde bu defa belirtilen coğrafi saha ile sıkı sıkıya bir bağlılık
aranmaz. Bu koruma türünde coğrafi alanla vurgulanan nokta, bahis konusu olan ürün için tek

bir hususu (Hammaddenin kendisi, üretim aşamalarındaki süreçten biri, ünü veya
karakteristiğini sağlayan noktalardan en az birinin) belirlenen alandan almış olmasının yeterli

olduğudur (Şahin, 2019: 8). Mahreç İşareti kapsamında Macaristan’daki kayısı Gönci

Kajszibarack, Almanya’daki bir sucuk çeşidi olan Göttinger Feldkieker, Fransa’da Menton’un
ünlü limonu Citron de Menton ve Türkiye’den de Ankara Simidi, Bafra Zembili ve Simav El

Halısı örnek verilebilir. Her iki işaret türünün özelliklerine bağlı olarak; Menşe Adı’nın daha
az ürün buna karşın daha sıkı bir coğrafi alana bağlılıkla, Mahreç İşareti’nin ise çok daha fazla

ürünle buna karşılık daha esnek bir coğrafi alana bağlılıkla özetlenebilir.

Gerek Menşe İşareti gerekse Mahreç İşareti bir çatı kavram olan Coğrafi İşaret türleri

olarak bir bütün halinde değerlendirildiğinde söz konusu uygulamaya konu ürünler için sınırları
belli bir yöre / sahanın ve bu alanda yaşayanların ortaya koyduğu, kültürel ve de kolektif yönü

bulunan, sembolikleşmiş, hem folklorik hem de iktisadi açıdan önem taşıyan, yegane / biricik

ürünlerdir denebilir. Coğrafi İşaret uygulaması bu ürünleri ulusal ve uluslararası ölçülerde
korumayı amaçlayan, aynı zamanda bu ürünlere üstünlük, rekabet gücü ve pozitif ayırımcılık

sağlayan bir koruma biçimidir. Uygulamayla ürünlerin, orijinal özellikleri korunarak yüzlerce

yıl sonrasında bile varlığını koruyabilmek hedeflenmektedir.

İşaret türlerinin izahından sonra Coğrafi İşaret ile ilgili üzerinde durulması gereken
kavramlardan birisi de “Sui Generis”dir. Latince bir terim olan sui generis, biricik, yegane,

benzerlerinden farklı, emsalsiz anlamlarına gelmektedir (Giovannucci, 2009: 3). Coğrafi İşaret

konusunda ise söz konusu kavram ekseri konunun hukuki boyutunda kullanılmaktadır. Burada
belirtilmesi gereken bir husus da akademik çalışmalarda ve hukuksal metinlerde Coğrafi İşaret,

Appellation of Origin ve sui generis terimlerinin çoğu zaman birbirinin muadili şeklinde de
kullanılmış olduğudur. Bu nedenle çoğu zaman bu noktada bir kavram karmaşası ya da kirliliği

olduğu belirtilebilir. Esasında Coğrafi İşaretlerle ilgili kavramların ülkelere göre değişimi ve

hiyerarşik düzen gözetildiğinde konu daha anlaşılır olmaktadır. Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü
(WIPO), bu uygulamayı “Coğrafi İşaret” ve “Appellation of Origin” şeklinde; Türkiye’nin de

AB ve çoğu Eski Dünya ülkesinin benimsediği şekil ise Menşe İşareti (PDO) ve Mahreç İşareti
(PGI) olup Coğrafi İşaret ise çatı kavram olarak değerlendirilmektedir. Çalışmamızın bundan

sonraki sürecinde de Türkiye’de uygulanan sistem üzerinden konu ele alınmıştır.