Page 60 - ÇİLEK ÇALIŞTAYI KİTAP

1. Üretim Sistemi (Su-Substrat kültürü): Dünyada ve ülkemizde çilek

yetiştiriciliğinde yapılan topraksız sistemler, başlıca su ve substrat kültürü olarak

planlanmaktadır. Su kültürü teknikleri, derin su kültürü, yüzen su kültürü, besleyici film
tekniği, derin veya yarı derin akan su kültürü, katlı akan su kültürü ve aeroponik sistemler

olmak üzere farklı sistemlerde planlanmaktadır. Bu konudaki ilk çalışmalar ise bitki besleme
alanında, durgun ve akan su kültürlerinde gerçekleştirilmiştir. Zamanla sistem

modernizasyonları da geliştirilerek üretim modifikasyonları sağlanmıştır. Günümüz
itibariyle aeroponik teknikler ön plana çıkmaya başlamıştır. Su kültürü tekniklerinde başarıyı

etkileyen en önemli faktör, bitki köklerinin oksijen gereksinimini karşılamanın yanısıra

köklerin karanlıkta olmasını sağlamak ve bitkilerin turgoritesini kaybetmeden ayakta
kalmasını desteklemektir. Su kültürleri substrat kültürüne göre, bitkinin su gereksinimi

hesaplamasının zorunlu olmadığı ve su ile besin maddelerinden daha iyi yararlanıldığı bir
sistemdir. Ayrıca atık substrat sorunu olmadığından dolayı da yeni sezona geçiş kolay ve

hızlıdır. Buna karşın, su kültürleri substrat kültürüne kıyasla, besin çözeltisi
havalandırılması, sıcaklığı vs. gibi kültürel işlemlerde azami ölçüde dikkat gerektirmekte ve

daha ayrıntılı teknik donanım ihtiyacı bulunmaktadır. Çilek bitkisinde substrat kültürleri, su

kültürüne göre üreticilerin daha çok tercih ettikleri bir yetiştirme sistemidir. Nitekim otsu
yapıdaki çilek bitkisinin turgoritesini kaybetmeden vegetasyonunu sağlamak için substratlar

iyi bir fiziksel destek olarak kabul edilirler. Ayrıca su kültürlerine kıyasla, ilk kurulum ve

işletme maliyetinin daha düşük olması, teknik donanım gerekliliğinin daha az olması,
çevresel koşullara hassasiyetin daha düşük olması ve elektrik kesilmesi vs. risklerden zarar

görme potansiyelinin daha düşük olması nedenleriyle üreticiler tarafından benimsenerek
yaygınlaşmıştır. Ayrıca yapılan çalışmalarda, çilekte substrat kültüründe, su kültürüne göre,

vegetasyon döneminin daha uzun olması ve bitki başına verimin daha yüksek olduğu da
görülmüştür.

2. Yetiştirme Ortamı (Substrat): Çilek bitkisinde yetiştirme ortamının bitkiye iyi bir

fiziksel destek sağlaması için kullanılan substratlarda, gözenekliliğin %75-80, havalanma

kapasitesinin %30-50, su tutma kapasitesinin %50-70, pH’nın 5.0-6.5 arasında olması, kuru
hacim ağırlığı ve tuz içeriğinin düşük olması gerekmektedir. Ayrıca hastalık ve zararlılarla bulaşık

olmaması ve zaman içerisinde de fiziksel özelliklerinin değişmemesi tercih edilmektedir.
Optimumdan yüksek havalanma kapasitesine sahip yetiştirme ortamlarında sulama stratejisi
problemleri ortaya çıkarken, optimumdan yüksek su tutma kapasitesine sahip yetiştirme ortamlarında

ise yetiştirme ortamındaki oksijen azlığı, Fusarium vs. riskleri ile birlikte demir noksanlığı da
görülebilmektedir.

Topraksız çilek yetiştiriciliğinde yetiştirme ortamları olarak ise organik ve inorganik
katı ortamlar (substratlar) yoğunlukla kullanılmaktadır. Organik ortamlardan kokopit ve torf

çilek bitkisinde tercih edilen ortamlardan olup, talaş, ağaç kabukları, çeltik kavuzları ve yer