Page 61 - ÇİLEK ÇALIŞTAYI KİTAP

fıstıkları kabuklarının da organik olarak kullanılabilme potansiyeli bulunmaktadır. Ancak

bazı bitki artıklarından elde edilen organik ortamların C/N oranının yüksek olması nedeniyle

azot eksikliği problemleri ile de karşılaşılabilmektedir. Ayrıca reçine vs. gibi çilek bitkisine
toksik etkide olabilecek substratlarda dezenfeksiyon ayrıca önem arz etmektedir. İnorganik

ortam (substrat) olarak ise perlit, volkanik tüf (pomza), kayayünü, zeolit gibi ortamların
çilekte kullanıldığı da görülmektedir. Ayrıca kum, çakıl, genleştirilmiş kil gibi materyallerin

de kullanılabilme potansiyeli bulunmaktadır. Aşağıda bazı yetiştirme ortamlarının genel
özellikleri verilmiştir.

Torf: Su altında ve bataklıklarda yetişen bitkilerin, uzun vegetasyon süresi boyunca

bıraktıkları artıkların havasız koşullarda parçalanıp birikmesinden oluşmaktadır. Ülkemizde
Kars/Göle, Bolu/Yeniçağ yataklarındaki torfların uygun kalitede oldukları rapor

edilmektedir (Gül, 2009). Zamanla kesekleşmesi havalanma kapasitesini azaltabilmektedir.

Havanın CO2’ini özümleme işlevi nedeniyle torf yataklarının tahrip edilmesinin sera etkisini
artıracağı düşünülmektedir. Bu nedenle günümüz topraksız tarımda kullanımı sınırlanmaya

başlamıştır.

Kokopit: Hindistan cevizi bitkisinden elde edilen lifli organik bir ortamdır. Sri lanka,
Filipinler, Endonezya, Hindistan gibi ülkeler tarafından üretilmektedir. Hindistan cevizi

meyvelerinin kabuk kısmından elde edilmektedir. Uzun liflerin bir kısmı diğer sanayilerde
kullanılırken, kalan kısımlar yığınlar halinde kompostlaştırılarak eldesi sağlanmaktadır (Gül,

2009). Lif özlerinden meydana gelen sıkıştırıldığında blok haline getirilebilen ve suyu
absorbe edince şişme özelliği gösteren substrattır. Lignin ve selüloz içeriğinin yüksek

olmasıyla hava ve su dengesini uzun süre koruyabilmesi, düşük kuru hacim içeriği, herhangi

bir kimyasal işleme tabi tutulmadan kullanılabilmesi ve sterilize edilebilmesi sayesinde

topraksız çilek yetiştiriciliğinde tercih edilen bir substrattır.

Perlit: Volkanik kökenli aliminyum silikattır. Camsı yapıdaki perlit kayacının yüksek

sıcaklıklarda patlatılarak genleşmesinden elde edilmektedir. Isı geçirgenliği düşük olması

sayesinde kök ortamını aşırı sıcaklık dalgalanmalarından etkilenmesini engelleme özelliğine
sahiptir (Gül, 2009). Yüksek havalanma kapasitesi nedeniyle çilek bitkisinde farklı subtratlar

ile karışım olarak kullanılması tercih edilmektedir.

Pomza (Volkanik tüf): Asidik ve bazik karakterli volkanik faaliyetler sonucu oluşmuş

bir volkanik kayaçtır. Kırma ve eleme işlemlerinden sonra doğal haliyle
kullanılabilmektedir. Dezenfeksiyona gereksinim göstermeden kullanılabilen bir subtrattır.

Su tutma kapasitesi düşük, havalanma kapasitesi yüksek olmasından dolayı, çilek bitkisinde

diğer subtratlar ile karışım olarak kullanılması tercih edilmektedir. Ayrıca 5-7 mm çapındaki