Page 62 - ÇİLEK ÇALIŞTAYI KİTAP

volkanik tüfler ise drenajı kolaylaştırmak amacıyla da kullanılabilmektedir.

Kayayünü: Kaya yünü % 60 bazalt, % 20 kireç taşı, % 20 kömür içeren karışımın
1600°C’de eritilmesi sonucu ince liflere dönüştürülmüş substrattır. Liflerin uzunluğu ve

kalınlığı kayayününün gözenekliliğini belirlemektedir. Kuru kayayünü dilimlerinin %5’i lif,

%95’i hava boşluğu olup, sulama sonrası %65-70 su, %30-40 havalanma kapasitesine
3
ulaşmaktadır. Ayrıca düşük kuru hacim ağırlığına (0.07-0.1 g/cm ) sahip olması ve suyu
kolayca drene etmesi, parçalanmaya dayanıklı ve strüktürünü uzun süre koruyan süngerimsi
yapıya sahip olması diğer özelliklerdendir. Atık problemi olup, tekrar kullanımlarda sterilize

edilmesi gerekmektedir (Gül, 2019).

Zeolit: Alkali ve toprak alkali elementlerin kristal yapıya sahip, sulu aliminyum
silikatlarıdır. Doğada 30’dan fazla zeolit minerallerinin bulunduğu rapor edilmektedir. En

fazla bulunanları zeolit minerali klinoptilit mineralidir. Klinoptilit silikatlar sınıfına girmekte
ve kırma ile eleme işlemlerinden sonra kullanılmaktadır (Gül, 2019).

o
Genleştirilmiş Kil: Kulllanımı sınırlı olan bu materyal, kilin 1100 C’de genleştirilmesi
yoluyla elde edilmektedir. Tane iriliği 3-10 mm arasında olanları tarımda kullanılmaktadır.
3
Genel olarak hacim ağırlığı 0.28-0.69 g/cm ve pH 7 civarındadır. Atık sorunu olmayıp,
tekrar kullanımlarda sterilizasyon gereklidir.

3. Yetiştirme Sistemi: Topraksız çilek yetiştiriciliğinde birim alan verimini artıran en

önemli faktör yetiştirme sistemi planlanmasıdır. Çilekte tek veya çoklu katlı sistemler, askılı,

yatay veya dikey planlanan sistemlerde, saksı veya torba kültürleri ile yapılan yetiştiricilikler
ile alandan tasarruf sağlayarak, birim alana dikilecek bitki sayısını ve buna bağlı olarak birim

alan verimini artırmak hedeflenmektedir. Ancak çilekte yapılan sistem planlanmasında,

optimum bitki sağlığı koşulları altında, dengeli vegetatif /generatif gelişimi sağlayacak en
yüksek bitki yoğunluğu sistemi dizaynı gerçekleştirmek esas olmalıdır. Sistem planlamasını

etkileyen en önemli çevresel ve fizyolojik faktör solar radyasyondur. Işık, fotosentezi

etkileyen en önemli dışsal faktör olup, tüm sistem planlamaları (tek kat, yatay, dikey vs.)
gelen ışık yoğunluğuna göre düzenlenmesi gerekmektedir. Bu konuda yapılan hatalar,

çilekte vegetatif sürenin uzamasına, generatif dönemin gecikmesine ve sürekli vegetatif
gelişme vs. gibi anormal bitki gelişimlerine neden olmaktadır. Bu da meyve verimini

geciktirirken, bitki başına verimi de azaltmaktadır. Günümüzde planlanan sistemlerde,
2
topraksız tek kat çilek yetiştiriciliğinde dikim yoğunluğunun 12-13 adet/m , çift kat sistemde
2
ise 23-24 adet/m yoğunluk optimum olarak kabul edilmektedir. Bu yoğunlukların üzerine
çıkılması ise hastalık ve zararlı yayılımını artırmanın yanında, bitkilerde erkencilik ve verim
üzerine de etki yapmaktadır. Ayrıca torba veya saksılarda yapılan yetiştiricilik arasında

önemli faktörler olabildiği gibi, materyalin (saksı, torba vs.) hacmi, en/boy oranı, rengi,