Page 63 - ÇİLEK ÇALIŞTAYI KİTAP

drenaj yeri ve sayısı, vb. gibi faktörler de başarıyı etkilemektedir. Çilekte yapılan

çalışmalarda, torba kültürlerinin kullanımı, evapotranspirasyonu azaltmasının yanında, EC

değişikliklerine karşı da toleransı artırması nedeniyle başarılı bulunan kültürler arasında
sayılmaktadır (Othman ve ark. 2019).

4. Kontrollü Çevresel Şartlar: Topraksız çilek yetiştiriciliğinde başarı, ışık, sıcaklık ve

oransal nem değerlerinin optimum sınırlar içerisinde düzenlenmesine bağlıdır. Genel olarak
çilek, optimum 18-20°C sıcaklık isterken, gündüz 20-24 °C, gece 10-12 °C ve % 55-75

oransal nem düzenlemeleri verim ve kalite için tercih edilmektedir. Işık ise fotosentezi

2
etkileyen en önemli dışsal faktör olup, topraksız çilek yetiştiriciliğinde 800-1200 µmol/m /s
ışık yoğunluğunu araştırıcılar optimum olarak bildirmektedirler (Morgan, 2006). Çevresel

etkilerden, ışık intensitesinin, gece-gündüz arasındaki sıcaklık farkının, ventilasyonun

karbondioksit miktarının ve kök sıcaklığının optimum değerlerden düşük ve yüksek olması
çilekte vegetatif ve generatif gelişim dengesi üzerine etkili olmaktadır. Dolayısıyla çevresel

faktörlerin dizaynı direkt erkencilik, verim ve kaliteyi etkilemektedir (Takeda, 1999). Bu
faktörleri sağlamak amacıyla ekolojilere göre değişmekle birlikte, ısıtma, evaporatif

serinletme (yüksek basınçlı fog sistemleri, fan ve ped sistemleri), ventilasyon (doğal veya
mekanik), gölgeleme, ek ışık, karbondioksit gübrelemesi gibi donanımlar

kullanılabilmektedir.

5. Çeşit: Topraksız yetiştiricilikte çeşit seçiminde dikkat edilmesi gereken en önemli faktör,
tuz ve su stresi vb. gibi abiyotik streslere toleransı yüksek çeşitlerin kullanılması

gerekliliğidir. Nitekim çilek tuza hassas bitki kategorisinde olup, ani EC değişiklikleri ve

yüksek EC konsantrasyonlarında hızlı zararlanmalar göstermektedir. Bu nedenle abiyotik
stres faktörlerine toleransı yüksek çeşit kullanımı topraksız yetiştiricilikte avantajdır. Ayrıca

yüksek verimli ve yüksek meyve kalitesine sahip çeşitler iç ve dış pazar için tercih
edilmelidir. Günümüzde yapılan çalışmalarda bir çok ticari çilek çeşidinin topraksız

yetiştiriciliğe de uygun olduğu belirlenmiştir (Adak ve ark. 2017).

6. Fertigasyon Yönetimi: Topraksız çilek yetiştiriciliğinde su kalitesi, bitki besleme
yönetimini etkileyen en önemli faktör olup, kullanılacak suyun kalitesi ayrıca önem arz

etmektedir. Topraksız çilek yetiştiriciliğinde 0-0.5 mS/cm EC içerikli birinci sınıf sular
tercih edilmektedir. Yüksek EC içerikli suların ise topraksız çilek yetiştiriciliğinde kullanımı

sınırlı olup, mutlak surette bu özellikteki suların ıslah edilerek EC düzeyinin düşürülmesi
gerekmektedir. Fertigasyon yönetiminde, besin solüsyonu pH, EC, sıcaklığı, hazırlığı,

uygulanması ve yönetimi, günlük sulama (fertigasyon) sayısı, uzunluğu ile başlangıç ve bitiş

saati ile drenaj kontrollerine dikkat etmek gerekmektedir (Paydaş Kargı ve ark. 2020). Besin