Page 125 - Neşide Dergisi 5.Sayı E-Book

Makale

Ali Şir Nevâî’nin

Başarılarında

Çevre, Karakter ve

Özel Hayatının Etkisi

Burcu YILMAZ*

ildiğimiz üzere her insan doğar, yaşar ve en önemli özelliği ise doğru çevreye doğmuş
Bölür ve böylece yaşam döngüsündeki olmalarıdır. Çevrelerinde onları yönlendirebile-
görevini tamamlayan varlık misyonunu yerine cek insanlar ve eğitim imkânları vardır. Böylelikle
getirir. Doğum ve ölüm aşamalarının hemen or- çevrenin ve özel hayat şartlarının ne kadar önemli
tasında yer alan yaşam, insanın amacı ve yaptığı olduğunu tekrar vurgulamış oluyoruz.
eylemlerle anlam kazanır. Bu eylemlerin arkasın-
Kendini îlîm, irfân ve Türk dili ile edebiyatının
daki en belirgin itici güç ise tartışmasız, yok olu-
gelişimine adayan büyük Türk âlimi Ali Şir Nevâî;
şumuzun ardından güzel düşünce ve insanlığa
çok büyük bir şair, tezhip, hat sanatlarından anla-
fayda sağlayan eserlerle anılmak yani ölümsüz-
yan ve ilgilenen bir sanatkar, birçok bestesi olan
leşmektir. İnsanoğlu yaradılışındaki bu arzu ile
bir musikişinas ve büyük bir ediptir. Ali Şir Nevâî,
insanlığa fayda sağlayacak eserler vermek adı-
sadece 15. yüzyılda Orta Asya’da yaşamış bir Türk
na zamanını ve enerjisini adadığı alanda başarı-
şairi değil, aynı zamanda bütün Türk dünyasında
lı olmak için çaba gösterir. Başarının yalnızca bir
sonuç olduğunu söylemek mümkündür. Bizleri birlik ve beraberlik ruhunu oluşturan, Türk insanı-
sonuca götüren şey ise süreçtir. Bu sonucun ismi- na millî dil bilincini aşılayan ve yaptığı çalışmalar-
nin başarı olabilmesi için süreç kısmını olumlu ve la Türkçeye ivme kazandıran önemli bir şahsiyet-
verimli geçirmemiz gerekir. Fakat insan evrimsel tir. Farklı konularda kaleme aldığı 29 eseri vardır.
yapısı gereği duysusal ve sosyal bir varlıktır yani Nevâî bu kadar farklı tür ve konularda eser vere-
hayatın her sürecini olumlu geçirme gibi mekanik rek döneminin bilimlerine hakimiyetini gösteren
bir yapısı yoktur. O halde insanı başarıya ulaştıran çok kültürlü bir şahsiyettir. Ali Şir Nevâî, eserleri
süreç kısmının akıbetine, insanın varoluşsal yapı- ve başarıları ile birçok türkoloğun çalışmalarına
sının, çevresinin, özel hayatının ve duygularının konu olmuş, onun eserlerini daha iyi anlamak için
etki ettiğini söyleyebiliriz. Hiçbir insan duyguları sözlükler yapılmıştır. Ali Şir Nevâî gibi ömrünü îl-
ve çevresi ile etkileşiminden bağımsız düşünü- mine adayan bir âlîmin başarılarını karakterinden,
lemez. Tam bu noktada şu örneği vermek doğru çevresinden ve özel hayatından bağımsız değer-
olacaktır. Dünyada var olan dahilerden daha fazla lendirmek yukarıda bahsettiğimiz sav doğrultu-
dahi doğduğu bilinmektedir fakat bu dahilerin sunda oldukça eksik olur. Sadece Türk dünyası
hepsi özlerindeki potansiyeli açığa çıkaramaz değil tüm dünyayı etkisi altına alan bu dehanın
ve zamanla yaradılışında olan bu özellik körelir. oluşum sürecini ve arka planını irdelemek bu ba-
Potansiyellerini açığa çıkarıp dahi olabilenlerin şarının sırrına erişmemize fırsat sunacaktır. Ayrıca

* İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları Anabilim Dalı Doktora Öğrencisi.

123