Page 130 - Neşide Dergisi 5.Sayı E-Book

Ahıska Türklerinin

Sürgünü

ve Anavatana

Dönme Sorunu

Buket KEMİKSİZ*

ovyetler Birliği döneminde, Stalin liderli- süre somut bir gelişme olmamıştır. Bugün Ahıska
Sğinde, 14 Kasım 1944’te Gürcistan’ın Ahıs- Türkleri, Rusya, Ukrayna, ABD, Azerbaycan, Özbe-
ka bölgesinde yaşayan on binlerce Ahıska Türkü, kistan, Kazakistan ve Kırgızistan’a kadar geniş bir
sınır güvenliğini tehdit ettikleri gerekçesiyle ana- coğrafyaya dağılmışlardır.
vatanlarından çıkartılıp Sovyet topraklarında dört
Ahıska Türklerinin anavatanlarından çıkarı-
bir yana dağıtılmıştır. Tren vagonlarında, günlerce
lıp Orta Asya’ya sürgün edilmesi meselesi dün
yolculuk eden Ahıska Türkleri, Orta Asya’nın Ka-
olduğu gibi bugün de önemini korumakta olup
zakistan, Kırgızistan ve Özbekistan bölgelerine
bu konu hakkında pek çok çalışma yapılmıştır.
sürgün edilmiştir. Bu yolculuk esnasında birçok
Ancak sorunu bir bütün halinde sunan herhangi
Ahıskalı Müslüman, sürgün yolunda yaşamını yi-
bir çalışma bulunmamaktadır. Uzun yıllardır va-
tirmiştir. Stalin’in ölümünün ardından sürgüne
tanlarına dönmek için mücadeleler veren bu halk
maruz kalan toplulukların çoğunun anavatanla-
direnişine bugün de devam etmektedir. Biz yap-
rına geri dönüş süreci başlamış, ancak Sovyetler
tığımız bu çalışma ile Ahıska Türklerinin sürgün
Birliği’nde özerk idari bir birimi olmayan Ahıska
tarihi ve sürgün sonrasında vatana dönüş müca-
Türklerinin vatanlarına dönmeleri mümkün olma-
delelerini bir bütün halinde ele alıp bu açığı ka-
mıştır.
patmayı amaçlamaktayız. Aynı zamanda geçmiş-
1989 yılında Özbekistan’ın Fergana bölge- ten günümüze Ahıska Türklerinin maruz kaldıkları
sinde yaşanan Ahıska Türklerine yönelik katli- zulümlere dikkat çekmeyi istemekteyiz. Bu amaç
amdan sonra, bu kez de Özbekistan’da yaşayan ve istek doğrultusunda öncelikle Ahıska Türkle-
Ahıska Türkleri, Azerbaycan, Ukrayna, Rusya ve rinin kimliği ve siyasi anlamda kısa tarihi ortaya
diğer Orta Asya ülkelerine göç etmek zorunda konulacak sonra Rusya tarafından maruz bırakıl-
kalmışlardır. 1989 yılında yeni bir sürgün yaşayan dıkları sürgün tarihi incelenecektir. Son olarak da
Ahıskalılar mülteci durumuna düşmüş, göç ettik- Ahıska Türklerinin anavatanlarına dönme sorunu
leri bazı ülkelerde hiçbir siyasi ve medeni haktan ve çözümü engelleyen faktörler değerlendirilip
yararlanamadan yaşamlarını sürdürmek zorunda okuyucuya sunulacaktır.
bırakılmışlardır. Gürcistan’ın 1999 yılında Avru-
pa Konseyi üyesi olması ve Ahıska Türklerinin
Ahıska Türkleri Kimdir?
anavatanlarına dönüşünün sağlanmasının üyelik
şartlarından biri olması önemli bir dönüm nokta- Ahıska, Türkiye’nin kuzeydoğusunda, Ar-
sı olsa da anavatana geri dönüş sürecinde uzun dahan iliyle sınır teşkil eden, şimdiki Gürcistan
* Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Genel Türk Tarihi Anabilim Dalı Doktora öğrencisi.

128