Page 131 - Neşide Dergisi 5.Sayı E-Book

Makale

sınırları içinde yer alan, çok eski bir Türk yurdu- Gürcülerden oluşan ve aynı kültür altında bütün-
nun merkezidir. Kuzeyde Borjoma, Güneyde Çıl- leşmiş bir topluluktur. 2
dır düzlüğüne, Doğuda Borçalı’ya, Batıda Acar
Ahıska bölgesi, Acaristan ile Tiflis arasında,
topraklarına dayanır. Gürcistan Cumhuriyeti’nin
Türkiye-Ermenistan sınırının kuzeyinde, Türkiye’nin
Acaristan’ın bölgesi ile Ermenistan Cumhuriyeti
kuzeydoğusunda dağlık alanda sınıra 15 km me-
arasında kalan, coğrafi olarak geniş bir alanı kap- safede yer alır. Gürcistan’da bu alana Meshetya
layan Ahıska, Ardahan, Çıldır ve Posof ile de or-
adı verildiğinden buradaki halk da Mesheti Türk-
tak bir sınıra sahiptir. Bölgede yer alan dağlardan leri olarak adlandırıldılar. Aslında ‘Ahıska Türkleri’
3
Acar-n Akalsikhe/Meskhet’in uzunluğu 150 km,
adı, 1980’li yıllarda yaygınlaşmış yeni bir etnonim-
yüksekliği yaklaşık 2850 metre, Cavakhet silsile- dir. Ahıska Türkleri, 1944 yılındaki sürgünden önce
sinin uzunluğu 50 km, yüksekliği de 3300 metre
Ahıska bölgesinde yaşarlarken kendilerini ‘Kafkas
civarındadır. Bu geniş arazi Çıldır yöresinden, Türkleri’ olarak adlandırmaktaydılar. Sovyet rejimi
Kura nehrinden başlayarak Meskhet dağı boyun-
boyunca birlikte yaşadıkları halklar da onları ‘Türk’
ca Borçalıya kadar uzanmaktadır .
1
olarak adlandırırken, Sovyet rejimi ise bir dönem
On farklı ülkede dağınık bir şekilde yaşamak- ‘Azerbaycanlı’ adlandırmasını kullanmıştır. Grubun
ta olan Ahıska Türkleri, yüzyıllarca günümüzde Müslümanlaşmış Gürcüler olduğunu ispatlama ça-
Gürcistan’ın sınırları içinde kalan ve Edirne An- basında olan Gürcistan ise ‘Mesh’ veya ‘Mesketya-
laşması’na dek Osmanlı toprağı olan Gürcistan’ın lı’ terimlerini tercih etmektedir. Batı yazınında ‘İng.
güneybatısındaki Mesheti-Cavahetya bölgesinde Meskhetian Turks’ veya ‘İng. Meskhetians’ olarak
yaşamış, Türkçe konuşan, Hanefi-Sünnî inancına adlandırılan Ahıska Türklerinin adlandırılması me-
sahip bir halktır. Edirne Anlaşması’ndan sonra selesinin siyasi boyutu vardır. Özetle; aynı sürgün
Osmanlı toprağı olmaktan çıkan bölge, 1918’de ve ayrımcılıkları yaşamış, büyük çoğunluğu Türk/
tekrar Osmanlı sınırlarına dâhil olmuşsa da 1921 Türkmen, az sayıda Kürt ve bazı Müslümanlaşmış/
yılında yapılan Moskova ve Kars anlaşmalarıyla Türkleşmiş Gürcüler, Ahıska Türkleri adı altında bir-
Türkiye’nin doğu sınırının kesinleşmesi sonucun- leşmişlerdir. 4
da Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin
toprağı olmuştur Ahıska Türkleri; Kıpçaklar, yerli
Ahıska’nın Kısa Tarihi
Oğuz karakterli Türkmenler (Karapapaklar/Tere-
kemeler), Anadolu’dan gelen Türkler, Kürtler, çok Günümüzde Gürcistan sınırları içinde yer alan
az sayıda da olsa Müslümanlaşmış/Türkleşmiş Ahıska bölgesinin Ahıska şehri, Osmanlı İmpara-

1 Rasim Bayraktar, Ahıska-Çıldır Beylerbeyliği, Birleşik Yayıncılık, 2000, s. 16.
2 Ayşegül Aydıngün, İsmail Aydıngün, “Ahıska Türkleri Ulusötesi Bir Topluluk- Ulusötesi Aileler”, SFN Televisyon Tanıtım Tasarım Yay., Ahmet Yesevi
Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, Ankara, 2014, s.36.
3 Sezer Özözen Kahraman, Aydın ibrahimov, “Kafkaslardan Sürgün Edilen Bir Toplumun Bitmeyen Göçü: Çanakkale’de Ahıska Türkleri”, Ege
Coğrafya Dergisi, 22/2, İzmir, 2013, s. 78.
4 Ayşegül Aydıngün, İsmail Aydıngün, s.36.

129