Page 18 - 60 nam chu nghia & noi niem

LÊ TRÚC KHANH 60 NĂM, CHỮ NGHĨA VÀ NỖI NIỀM

“DÀU DÀU MÂY BẠC

CÕI NGAO CHÂU”.....

1.
ăm 1867, thực dân Pháp tấn công Vĩnh Long và chiếm nốt ba
Ntỉnh miền Tây: Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên. Kinh lược sứ
Phan Thanh Giản chọn cái chết để “trả ơn vua đền nợ nước” theo quan
niệm của thế hệ trí thức Việt Nam chịu ảnh hưởng luân lý Khổng Mạnh
mấy nghìn năm.
Người nho sĩ mù đất Đồng Nai - Nguyễn Đình Chiểu- đã khóc cụ Phan
bằng những dòng thơ đầy bi tráng:

Non nước tan tành hệ bởi đâu
Dàu dàu mây bạc cõi Ngao Châu
Ba triều công cán đôi hàng sớ
Sáu tỉnh cương thường một gánh thâu
Ải Bắc ngày chờ tin nhạn vắng
Thành Nam đêm chạnh tiếng quyên sầu
Minh linh chín chữ lòng son tạc
Trời đất từ nay mặc gió thu
Ảnh tư liệu
“Minh linh chín chữ” - vì trước khi đi vào cõi vĩnh hằng - cụ Phan đã
dặn con cháu mình chỉ đề trên bia mấy chữ “Nam Kỳ hải nhai lão thơ
sanh Phan công” có nghĩa đây là một người học trò già ở góc biển Nam
Kỳ. Theo quan niệm Nho giáo, thu nằm ở hướng Tây, nên khi viết “mặc
gió thu” cũng có nghĩa cụ Phan khi đã qua đời, kẻ thù xâm lược phương
Tây mặc tình ngang dọc. Bài thơ được viết bởi người đương thời về một

21