Page 22 - 60 nam chu nghia & noi niem

LÊ TRÚC KHANH 60 NĂM, CHỮ NGHĨA VÀ NỖI NIỀM
lĩnh vực của cụ Phan và nhận thức đúng những sai lầm, hạn chế của cụ
trong trách nhiệm chống ngoại xâm bảo vệ độc lập và toàn vẹn lãnh thổ
trong thời điểm nửa sau thế kỷ XIX.
2.
Gành Mù U nơi sinh ra Phan Thanh Giản xưa là thôn Tân Thạnh,

Ngôi trường một thời mang tên Phan Thanh Giản. (Ảnh Trần Như Tất Đạt)
huyện Tân An, dinh Long Hồ; sau là huyện Bảo An, tỉnh Vĩnh Long; ngày
nay là xã Bảo Thạnh, huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre. Vì vậy, Phan Thanh
Giản là người Vĩnh Long hay Bến Tre đều chỉ về cùng một gốc. Xứ Gành
cạnh Bãi Ngao, đất đai cằn cỗi, thiên nhiên khắc nghiệt.Cuộc sống ở đây
là trồng giồng và làm muối. Dòng họ Phan Thanh Giản nghèo khó, ba đời
tha hương vào đất Đồng Nai - Cửu Long và cũng đến ba lần thay đổi chỗ
ở, cuối cùng về định cư ở thôn Tân Thạnh, tức xã Bảo Thạnh ngày nay.
Cha cụ chỉ là một viên chức nhỏ dưới thời Gia Long, nhưng phải tội oan
bị tù giam ba năm ở Vĩnh Long. Đó là viên Thủ hạp Phan Thanh Ngạn tự
Mai Dã. Mẹ đẻ, bà Lâm Thị Búp, người thôn Phú Ngãi, mất sớm lúc Phan
Thanh Giản mới được bảy tuổi. Mẹ kế, bà Trần Thị Dưỡng, chăm lo cho cụ
ăn học vì cha bận công vụ phải xa nhà. Hàng tháng, cụ được bà mẹ kế cấp
cho “học bổng” bằng ba mươi tô gạo và ba mươi con mắm.
Từ nhỏ đến năm 18 tuổi, Phan Thanh Giản theo học với sư thầy Nguyễn
Văn Noa ở chùa Phú Lễ. Năm 19 tuổi, cha bị tù ở Vĩnh Long, theo giúp đỡ
cha khi hoạn nạn; thấy Phan nhà nghèo mà hiếu học, bà Ân ở Long Hồ

25