Page 212 - 60 nam chu nghia & noi niem

LÊ TRÚC KHANH 60 NĂM, CHỮ NGHĨA VÀ NỖI NIỀM
Uyên - anh tôi - và tôi. Cũng từ đó, anh em chúng tôi đuợc gặp nhà văn
Sơn Nam, ông hết lòng khuyến khích và xem chúng tôi như những người
bạn vong niên, dù tôi nhỏ hơn anh đến hơn 20 tuổi.
Cùng với Kiên Giang, nhà văn Sơn Nam nhiều lần về Cần Thơ và nơi
hai anh tìm đến là nhà tôi- căn nhà vách lá, lợp tole nằm khiêm tốn trong
một con hẻm nhỏ của thành phố Cần Thơ. Anh thích nằm đưa kẽo kẹt
trên chiếc võng làm bằng vải bố của má tôi nối qua hai cây cột dầu vuông.
Năm 1970, khi chúng tôi thực hiện Tạp chí Khơi Dòng, một hoạt
động khác của giới văn học ở miền Tây, thì hai người đóng góp sáng tác
trước tiên mà không hề đặt bất kỳ một yêu cầu nào về nhuận bút, vẫn
là Sơn Nam và Kiên Giang. Nguyệt san Khơi Dòng số 1 với chủ đề “Mùa
xuân và con người”, xuất bản vào tháng Giêng 1970, trên đó có bài thơ
“Lúa sạ Miền Nam” của Kiên Giang và truyện “Người đẹp Cần Thơ” của
Sơn Nam. Có lẽ,theo ngôn ngữ hiện nay, thì phải gọi đây là ký hoặc là tự
truyện mới chính xác. Tác giả kể về một nữ sinh Cần Thơ, sinh cuối năm
1932 và mất tháng 6 năm 1950. Cô nữ sinh nầy sớm có năng khiếu văn
chương, làm thơ, làm văn lúc mới hơn 10 tuổi. Nhưng cô vẫn không vượt
khỏi qui luật muôn đời “tài hoa bạc mệnh”. Di vật còn để lại cho đời một
quyển tập học trò dày hơn trăm trang với những sáng tác của cô, viết
trong những năm tháng quê hương còn mịt mù lửa đạn. Truyện ngắn nầy
của Sơn Nam trước đó, chưa hề đăng trên bất kỳ một tờ báo nào và sau
đó, tôi cũng không thấy nó xuất hiện lần thứ hai. Có lẽ, nhà văn muốn
giữ lại chút tình riêng cho đất Cần Thơ, nơi mà một thời ông là học sinh
với bao nhiêu ước mơ tuổi trẻ ?
Mới đó mà đã hơn 40 năm trôi qua. Khi còn sống, nhiều lúc má tôi hỏi:
“Cái ông nhà văn ôm cặp da thiệt bự chuyên đi bộ đó, sao lúc nầy không
thấy xuống thăm tụi bây ?” Anh em tôi chỉ cuời mà không trả lời. Hồi đó-
nói như một số anh em làm văn nghệ - Lên Sài Gòn cứ thấy ông nào đầu
bạc, ôm cặp da, đi lầm lũi trên đuờng, thì 90% đó là nhà văn Sơn Nam”!
Cách nhìn có vẻ hài hước nầy lại là sự thật, mà suy cho cùng, đã nói lên
được cái cách sống bất cần đời của một nhà văn Nam Bộ.
2.
Năm 1975 (1987), lần đầu tiên Trường THPT Châu Văn Liêm tổ chức
lễ kỷ niệm 70 năm- Trung học Cần Thơ. Tháng ba, thành phố CầnThơ
đỏ rực sắc màu hoa phượng trên Đại lộ Hòa Bình, nắng trong xanh giữa
sân trường yêu dấu. Chúng tôi gọi đây là “lần đoàn viên trong nụ cười
và nước mắt”. Bao thế hệ học trò trôi giạt giữa dòng đời, nặng nợ áo

215