Page 13 - Publicationa15
P. 13
ปาฐกถาพิเศษ โดย ศาสตราจารย์ ดร.วิษณุ เครืองาม 5
รัฐสภา ศาล คณะรัฐมนตรี นี้คือนิติบัญญัติ บริหาร ตุลาการ บังคับองค์กร
ทั้งหลายตามรัฐธรรมนูญ ไม่ว่าจะเป็น ป.ป.ช. กกต. ผู้ตรวจการแผ่นดิน สมัชชา
สารพัดสภาขับเคลื่อน สารพัดอะไรก็ตามที่เนรมิตบันดาลขึ้นมาในรัฐธรรมนูญ
และก็ยังเลยไปถึงหน่วยงานอื่นๆ ทั้งหลายของรัฐ ไม่ว่าจะเป็นราชการส่วนกลาง
ส่วนภูมิภาค ส่วนท้องถิ่น ตลอดจนเจ้าหน้าที่ของรัฐทุกคน ทุกฝ่าย จะต้อง
ด�าเนินการให้เป็นไปตามหลักนิติธรรม และลองคิดดูว่ามีใครหลบออกไปได้อีก
ใครบ้างที่จะยืดอกพูดได้ว่า ฉันไม่ต้องปฏิบัติตามหลักนิติธรรม ไม่มีเหลือแล้ว
นะครับ เอกชนก็ไม่เหลือ เพราะเอกชนก็ต้องอยู่ภายใต้กฎหมาย เอกชนก็ต้อง
ถูกบีบบังคับโดยหลักนิติธรรม หนักไปกว่าเจ้าหน้าที่ของรัฐด้วยซ�้าไป เพราะ
เอกชนไม่มีอ�านาจอื่น เจ้าหน้าที่ของรัฐอาจจะยังมีอ�านาจอื่น แต่อ�านาจอื่นนั้น
เหนือฟ้ายังมีฟ้า คือสุดท้ายก็อยู่ใต้หลักนิติธรรม
ตามความในมาตรา 3 วรรคสอง ของรัฐธรรมนูญฉบับก่อน และฉบับที่
ก�าลังร่างอยู่ในปัจจุบัน ซึ่งใครคิดจะแก้ คิดจะแปรญัตติอะไรก็คงไม่ตัดข้อความนี้
ผมเคยพูดทีเล่นทีจริงมาหลายที่แล้วว่า รัฐธรรมนูญ 315 มาตรานั้นยาวเกินไป
ถ้าจะตัดให้เหลือสั้นที่สุด เหลือน้อยที่สุด เก็บมาตราที่ผมพูดถึงไว้มาตราเดียว
ก็พอแล้ว เก็บไว้แต่เพียงมาตราที่ว่า รัฐสภา คณะรัฐมนตรี ศาล องค์กรตาม
รัฐธรรมนูญ หน่วยงานทั้งหลายของรัฐ ต้องปฏิบัติตามหลักนิติธรรม แค่นี้เราก็มี
กฎหมายไว้ใช้กับทุกเรื่อง ทุกเหตุการณ์ เพียงแต่เราไม่วางใจ ไม่อาจฝากผีฝากไข้
ไว้กับหน่วยงานที่เขาจะไปตีความ ว่าอะไรคือหลักนิติธรรม อะไรใช่นิติธรรม
อะไรไม่ใช่ นิติธรรม จึงต้องขยายความออกมาเป็นมาตราต่างๆ อีก 314 มาตรา
ซึ่งล้วนแต่เป็นแม่น�้าหลายสายที่ไหลแยกออกไปจากแหล่งหรือแอ่งที่ใหญ่ คือ
แหล่งที่ชื่อว่าหลักนิติธรรม ที่ภาษาอังกฤษเรียกว่า The Rule of Law ค�าว่า
The Rule of Law เป็นค�าส�าคัญถึงขนาดค�าไวยากรณ์ในภาษาอังกฤษ เขาให้
เขียนตัว R เป็นตัวใหญ่ ค�าว่า Rule และตัว L ค�าว่า Law เป็นตัวใหญ่ เพื่อให้
รู้ว่าหลักนี้มันใหญ่จริงๆ เหมือนกับที่เราเขียนว่า God ตัว G ก็ต้องเป็นตัวใหญ่
เสมอ หลักนิติธรรมนั้น เป็นหลักที่เกิดขึ้นโดยเหตุผลพิเศษ ไม่ได้เกิดขึ้นโดยตั้งใจ
ที่จะสร้างมันขึ้นมา มันเกิดขึ้นโดยอุบัติเหตุ เลยต้องใช้ค�าว่าเกิดขึ้นโดยเหตุผล
พิเศษ พิเศษเพราะเหตุว่าเดิมทีลึกๆ ก็ไม่มีคนคิดถึงหลักนี้หรอกครับ คิดกัน
_17-0315(001-027)1.indd 5 4/27/60 BE 11:52 AM
