Page 51 - เอกสารประกอบการเรียนการสอนวิชาการผลิตพืชไร่

6) การระบายน้ า เป็นการก าจัดน้ าที่มีมากเกินไป ออกจากแปลงปลูกพืชให้เหลือปริมาณน้ า
ที่เพียงพอ เหมาะกับความต้องการของพืชจะช่วยท าให้อากาศเข้าไปแทนที่น้ าในดิน รากพืชสามารถ

เจริญเติบโตได้ดี จุลินทรีย์ที่อยู่ในดินช่วยท าให้อาหารพืชอยู่ในรูปที่พืชสามารถน าไปใช้ได้
4. การใส่ปุ๋ย ปุ๋ยเป็นแหล่งธาตุอาหารที่พืชใช้ในการเจริญเติบโต การเพิ่มผลผลิตและคุณภาพของ
ผลผลิต แต่โดยทั่วทั่วไปในดินมักมีธาตุอาหารไม่เพียงพอต่อความต้องการของพืช เนื่องจากมีการสูญเสียไปจาก
ดิน โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีการปลูกพืชมาเป็นเวลานาน ธาตุอาหารจะสูญเสียไปกับผลผลิตพืชที่เก็บเกี่ยวออกไป

ซึ่งเป็นการสูญเสียธาตุอาหารในดินมากที่สุด
4.1 ประเภทของปุ๋ย
ปุ๋ย หมายถึง สารหรือวัสดุที่ใส่ลงไปในดินเพื่อปลดปล่อยหรือสังเคราะห์ธาตุอาหารที่จ าเป็นต่อการ
เจริญเติบโตของพืช และเพื่อเพิ่มปริมาณและคุณภาพของผลผลิต ปุ๋ยสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ

1. ปุ๋ยอินทรีย์ หมายถึง ปุ๋ยที่ได้มาจากสิ่งมีชีวิตทางจากพืชและสัตว์ที่ผ่านกระบวนการย่อยสลายแล้ว
รวมถึงสิ่งขับถ่ายของสิ่งมีชีวิตด้วย ปุ๋ยอินทรีย์จะมีปริมาณธาตุอาหารไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม
ค่อนข้างน้อยเมื่อเทียบกับปุ๋ยอนินทรีย์ ปุ๋ยอินทรีย์เป็นปุ๋ยที่ช่วยปรับปรุงคุณสมบัติทางกายภาพของดิน ช่วยให้
ดินมีการระบายน้ า ถ่ายเทอากาศดีขึ้น เพิ่มการอุ้มน้ าของดิน รวมทั้งเพิ่มความคงทนให้เกิดเม็ดดินเป็นการลด

ล้างทลายของดิน ช่วยรักษาหน้าดินไว้ และยังเป็นแหล่งธาตุอาหารของจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ในดิน
นอกจากนี้ยังช่วยเพิ่มปริมาณของจุลินทรีย์ในดินอีกด้วย ซึ่งสามารถแบ่งประเภทของปุ๋ยอินทรีย์ได้ดังนี้
1. ปุ๋ยคอก คือ ปุ๋ยที่ได้จากมูลสัตว์เลี้ยงต่าง ๆ เช่น เป็ด ไก่ หมู วัว ควาย ตลอดจนมูลสัตว์

อื่น ๆ เช่น ค้างคาว
ตาราง ปริมาณธาตุอาหารพืชในปุ๋ยคอกชนิดต่าง ๆ
ชนิดปุ๋ยคอก N (%) P2O5 (%) K2O (%)
มูลวัว 0.32 – 1.2 0.21 – 0.39 0.16 – 3.1

มูลหมู 0.60 – 2.2 0.23 – 0.46 0.44 – 1.33
มูลไก่ 1.2 – 4.9 0.7 – 4.1 0.47 – 3.5
มูลค้างคาว 0.1 – 2.9 0.26 - 16.0 0.33 – 18.3

2. ปุ๋ยหมัก หรือปุ๋ยที่ได้จากการน าวัสดุอินทรีย์เหลือใช้ต่าง ๆ เช่น ซากพืช ซากสัตว์ ขยะมา
กองรวมกัน รดน้ าให้ชื้นแล้วปล่อยทิ้งไว้ให้เกิดการย่อยสลายโดยกิจกรรมของจุลินทรีย์
3. ปุ๋ยพืชสด คือ ปุ๋ยที่ได้จากการไถกลบพืชหรือส่วนต่าง ๆ ของพืชที่ยังสดอยู่โดยซากพืชสด
ที่ถูกไถกลบจะช่วยเพิ่มอินทรีย์วัตถุแก่ดินท าให้ดินดีขึ้น พืชที่เหมาะสมน ามาเป็นปุ๋ยพืชสด ควรเป็นพืชที่

เจริญเติบโตเร็ว ไม่ต้องดูแลมาก ทนแล้ง ทนต่อโรคแมลงศัตรูพืชได้ดี เก็บสะสมธาตุอาหารได้เร็ว เมล็ดราคาไม่
แพง ปุ๋ยพืชสดที่นิยมใช้คือพืชตระกูลถั่ว เช่น ปอเทือง ถั่วพร้า ถั่วเขียว โสนอัฟริกัน โสนอินเดีย เป็นต้น
4. ปุ๋ยชีวภาพหรือปุ๋ยจุลินทรีย์ คือ ปุ๋ยที่มีจุลินทรีย์ชนิดที่มีประสิทธิภาพสูง เป็นส่วนผสม

เมื่อใส่ลงไปในดินแล้วสามารถด าเนินกิจกรรม เพื่อเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดินหรือท าให้พืชได้รับประโยชน์
จากธาตุอาหารในดินมากขึ้น
2. ปุ๋ยอนินทรีย์ หรือปุ๋ยวิทยาศาสตร์ หรือปุ๋ยเคมี หมายถึง ปุ๋ยที่ได้จากการสังเคราะห์ หรือการผลิต
โดยผ่านกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เป็นสารประกอบทางเคมีที่ได้จากสิ่งไม่มีชีวิต เช่น หิน แร่ หรืออนินทรีย์
วัตถุอื่น ๆ ปุ๋ยเคมีจะมีปริมาณธาตุอาหารสูง ละลายน้ าง่าย จึงสามารถปลดปล่อยธาตุอาหารพืชให้อยู่ในรูปที่

พืชสามารถน าไปใช้ประโยชน์ได้ทันที แต่ถ้าใช้ติดต่อกันเป็นเวลานานจะท าให้คุณสมบัติทาง กายภาพของดิน
เสียไป

เอกสารประกอบการเรียนการสอนวิชาการผลิตพืชไร่ รหัสวิชา 20501 – 2202 หน้า 48