Page 173 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

6. Czasownik

3. Końcówki futur simple i conditionnel présent są zredukowanymi formami présent i imparfait
czasownika avoir (avons, avez, avais, avait, avions, aviez, avaient zostały zredukowane do ons,
ez, ais, ait, ions, iez, aient); tak więc j’aimerai, j’aimerais miały niegdyś formy: aimer ai (tzn. j’ai
à aimer – mam kochać), aimer ais (tzn. j’avais à aimer – miałem/-am kochać).

e) Odmiana czasowników: wyjątki

Czasowniki zakończone na -er
327 Czasowniki zakończone na -cer przyjmują znak ortograficzny cédille pod literą c przed
samogłoskami a i o, w celu zachowania wymowy głoski [s] jak w bezokoliczniku:
Nous avançons, je plaçais, il acquiesça.

328 Czasowniki zakończone na -ger przyjmują -e- po literze g przed samogłoskami a i o,
w celu zachowania wymowy głoski [ʒ] jak w bezokoliczniku:
Je partageais, songeant, nous mangeons.

329 W czasownikach, w których w przedostatniej sylabie bezokolicznika występuje e nieme
[ə], następuje jego zamiana na [ɛ] (w pisowni è) przed sylabą również zawierającą
e nieme:
Semer, je sème, je sèmerai.

Większość czasowników zakończonych na -eler i na -eter podwaja literę l lub t przed
e niemym [ə]:
Appeler, j’appelle. Harceler, je harcelle.
Caqueter, je caquette. Jeter, je jette.
Colleter, je collette. Souffleter, je soufflette.
Épousseter, j’époussette. Voleter, je volette.
Étiqueter, j’étiquette.

Jak podaje Akademia Francuska, w przypadku następujących czasowników następuje
zamiana [ə] (w pisowni e) na [ɛ] (w pisowni è) przed sylabą również zawierającą
e nieme :
1
acheter receler démanteler congeler marteler
racheter ciseler écarteler dégeler modeler
celer corseter fureter regeler peler
déceler crocheter geler haleter épeler
J’achète. Elle cisèle. Tu furètes. Nous crochèterons. Il halète.

1. Nowe reguły ortograficzne z 1990 rozszerzają tę regułę na ogół czasowników zakończonych na -eler i na
-eter, z wyjątkiem czasowników appeler i jeter oraz ich pochodnych (§ 511).

173