Page 28 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

1 Podstawowe

elementy języka

UWAGA
Funkcja rzeczownika może zostać przypisana również zaimkom, czasownikom w trybie
rozkazującym oraz nieodmiennym częściom mowy przez dodanie rodzajnika:
Le moi, un rendez-vous, le bien, les devants, de grands bravos.
b) Funkcję przymiotnika mogą pełnić:
o
1 rzeczowniki:
Un ruban rose;
o
2 imiesłowy:
Un spectacle charmant, un livre illustré;
o
3 przysłówki:
Des gens très bien.
c) Funkcję przysłówka mogą pełnić rzeczowniki, przymiotniki:
Pas grand, voir clair.
d) Funkcję przyimka mogą pełnić przymiotniki, imiesłowy:
Plein ses poches, durant dix ans, excepté les enfants.
e) Funkcję spójnika mogą pełnić niektóre przysłówki:
Aussi j’y tiens. Ainsi (= par conséquent) je conclus que…
f) Funkcję wykrzyknika mogą pełnić rzeczowniki, przymiotniki, formy czasownikowe:
Attention ! Bon ! Suffit !
27 Derywacja właściwa (dérivation propre) polega na tworzeniu nowych wyrazów
przez dodanie do wyrazów prostych końcówek zwanych przyrostkami (suffixes).
Przyrostki służą tworzeniu rzeczowników, przymiotników, czasowników lub przysłó-
wków. Temat (radical) wyrazu jest jego główną częścią składową, która wyraża
podstawowe znaczenie; można go rozpoznać po wyodrębnieniu elementu wspólnego
dla wszystkich wyrazów rodziny, do której należy, np. w détourner tematem jest tour
(contour, pourtour, détour, entourer, entourage itd.). Czasami używa się nazwy rdzeń
(racine), ale ścisle rzecz biorąc temat i rdzeń nie są synonimami: podczas gdy temat
jest zazwyczaj wyrazem pełnym znaczeniowo, rdzeń jest jedynie fragmentem wyrazu,
niepodzielną sylabą, do której dochodzimy przez odcięcie wszystkich elementów
drugorzędnych, np. struct w wyrazie instruction.

UWAGA
Mówimy o derywacji regresywnej, gdy usunięta zostaje ostatnia sylaba wyrazu: galop utworzono
od galoper; démocrate od démocratie.
Główne przyrostki służące do tworzenia rzeczowników

PRZYROSTKI ZNACZENIE PRZYKŁADY
-ade zbiór, czynność colonnade, glissade
-age zbiór, czynność, produkt, stan feuillage, déminage, cirage, servage
-aie, -eraie zbiór roślin chênaie, hêtraie, châtaigneraie
-ail narzędzie épouvantail
-aille zbiór, czynność, pejoratywne pierraille, trouvaille, ferraille
-ain, -aine mieszkający w, zbiór châtelain, trentaine, douzaine

28