Page 31 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

D. Wyrazy

b) Złożenie La composition

28 Za pomocą złożenia tworzy się wyrazy:
o
1 Łącząc ze sobą dwa słowa lub więcej:
Chou-fleur, sourd-muet, portemanteau, pomme de terre.
Jak widzimy, elementy składowe wyrazów złożonych mogą być połączone w jeden
wyraz, rozdzielone za pomocą łącznika lub mogą stanowić w pisowni oddzielne
wyrazy.
2 Poprzedzając wyraz prosty przedrostkiem (préfixe), czyli cząstką niemogącą
o
istnieć samodzielnie:
Inactif, mécontent.

UWAGI
1. Niektóre przedrostki funkcjonują jako wyrazy niezależne:
entre, sur, sous, contre itd.
2. Pisownia przedrostka może być modyfikowana: i tak in- staje się il-, ir- przez asymilację
wsteczną (§ 8, punkt 8), np. w wyrazach illettré, irréflexion. Natomiast w impoli, imbuvable itd.
występuje zmiana graficzna: przed literami p, b oraz m przedrostek in- przechodzi w im-.
3 Zestawiając ze sobą rdzenie i tematy greckie albo łacińskie:
o
Agri/cole, herbi/vore, bio/graphie, baro/mètre.
N.B.
Niektóre wyrazy zostały utworzone w sposób parasyntetyczny (formation parasynthé-
tique): do danego wyrazu dodano jednocześnie przedrostek i przyrostek:
Éborgner, encolure, atterrir.
29 Główne przedrostki

Pochodzenia łacińskiego
ad- [a, ac, af, ag, al, an, ap, ar, as, at] (kierunek, en-, em- (oddalenie): enlever, emmener
skłonność): abattre, annoter, apporter entr(e)-, inter- (pośrodku, w połowie,
anté-, anti- (przed): antédiluvien, antidater wzajemnie): s’entraider, entrelacer,
bien- (dobrze): bienfaisant entrevoir, intersection
b- [bis, bé] (dwa): bipède, bissection, bévue ex- [é, ef, es ] (poza): exproprier, écrémer,
circon-, circum- (wokół): circonférence, effeuiller, essouffler
circumnavigation extra- (poza czymś, stopień najwyższy):
cis- (z tej strony): Cisjordanie, cisalpin extravagant, extra-fort
con- [co, col, com, cor] (z): concitoyen, for- [four, fau, hor] (poza czymś): forban,
colocataire, collatéral, compatriote, fourvoyer, faubourg, hormis
corrélation in- [il, im, ir] (przeczenie): inactif, illettré,
contre- (przeciwieństwo, obok czegoś): imbuvable, irresponsable
contrecoup, contresigner mal- [mau, malé] (źle): maladroit, maudire,
dé- [des, dis, di] (rozdzielenie): malédiction
décharger, dissemblable

31