Page 47 - อนัมศึกษา 2

๔๑

เฉพาะในพระพุทธสาสนา ไดเริ่มแบงแยกนิกายขึ้น ในครั้งแรก สมัยพุทธศตวรรษ ที่ ๑ ตอมา ถึงพุทธ

ศตวรรษ ที่ ๔ ปรากฏมีนิกายในพระพุทธศาสนาที่เปนนิกายใหญ ๆ อยู ๑๘ นิกาย นิกายที่สำคัญ คือ

นิกายมหาสังฆิกะกับนิกายเถรวาท มูลเหตุของการแตกแยก มีสมมุติฐานจากความยัดแยงในทางปฏิบัติ

พระวินัยและคำอธิบายในการปฏิบัติวินัยบางขอ โดยอาง พระพุทธานุญาต ที่มีไวกับพระอานนท ใน

สมัย จวนดับขันธปรินิพพาน วา “ดูกอนอานนท โดยการลวงไปแหงเรา ถาสงฆตองการ ก็จงถอน

สิกขาบทเล็กนอยเสียบางได ”สงฆอีกฝายหนึ่ง ไมเห็นพองดวย โดยอางเหตุผลวา คำวา สิกขาบท

เล็กนอย ไมอาจทราบพระพุทธประสงคไดวา หมายความถึงสิกขาบทขอไหน พระอานนทเอง ก็มิไดทูล

ถามใหชัดเจนวา ไดแกสิกขาบทหมวดไหน ฉะนั้น อยาเพิกถอนสิกขาบททั้งหมดเลย ควรจะรักษาเอาไว

ทุกขออยางเครงครัด

อีกประการหนึ่ง การศึกษาเลาเรียนพระพุทธวจนะนั้น ยอมอาศัยอาจารยเปนผูสั่งสอนอธิบาย

อาจารยกับอาจารยดวยกันเกิดมีทรรศนะอรรถาธิบายพระพุทธมติไมตรงกัน ก็เปนสาเหตุอีกขอหนึ่ง

ที่ทำใหเกิดแบงแยกกันออกไป สงฆฝายเถรวาท ถือเครงครัดในการรักษาจารีตแบบแผนดั้งเดิมไม

ยอมเปลี่ยนแปลงเปนหลักใหญ

สรุปแลวก็คือ

๑. เพราะการปฏิบัติพระวินัยไมสม่ำเสมอเหมือนกัน เรียกวา ความวิบัติแหงศีลสามัญญตา

๒.เพราะทรรศนะในหลักธรรมอธิบายไมตรงกัน เรียกวา ความวิบัติแหงทิฏฐิสามัญญตา

ทั้งสองประการนี้เปนสมมุติฐานใหแบงเปนนิกายขึ้น

มหายานในอินเดีย
หลังพุทธศตวรรษ ที่ ๕ ไปแลว ไดเกิดมีขบวนการใหญในพุทธศาสนาขึ้นในอินเดีย ซึ่งเรียกตนเอง

วา “มหายาน” ขบวนการนี้ เกิดจากวิวัฒนาการอยางคอยเปนคอยไป โดยเฉพาะจากคณะสงฆนิกาย

มหาสังฆิกะผสมกับชาวพุทธหนุมสาวกลุมหนึ่ง ที่มีความเห็นพองกันวา จะตองปรับปรุงวิธีการเผยแผ

พระพุทธศาสนาเสียใหมใหดียิ่งขึ้นกวาเดิม มิฉะนั้นแลว ฐานะของพระพุทธศาสนา ก็จะทรุดโทรมและ

เสื่อมลงในที่สุด ชาวพุทธคณะนี้ จึงรวมมือกันสรางลัทธิมหายานขึ้น เ พื่อฟนฟูพุทธศาสนา ในเวลานั้น

ศาสนาพราหมณเจริญขึ้นหนามาก ลัทธิมหายานเปนคูแขงอยางสำคัญของพวกพราหมณ คณาจารยฝาย

มหายาน ไดปรับปรุงเพิ่มเติมคติธรรมในพุทธศาสนาขึ้นหลายประการ เพิ่มตอสูกับอิทธิพลของพราหมณ

และเพื่อทำใหพุทธศาสนา เขาถึงหมูชนสามัญโดยทั่วไป ซึ่งมีขอสำคัญดังตอไปนี้

๑. ฝายมหายานไดยกหลักโพธิจิต คือสอนใหทุกคนตั้งความปรารถนาในโพธิญาณ อยา

ปรารถนาเพียงอรหัตญาณ เทานั้น หลักเรื่องพุทธการกธรรม คือ คุณชาติเพื่อความเปนพระพุทธพุทธเจา

ซึ่งมีอยูในบาลีดั้งเดิม ฝายมหายานไดยกขึ้นประกาศเปนพิเศษ คือ หลักของพุทธบารมีเปนหัวใจในลัทธิ